ΑΦΙΕΡΩΜΑ : ΑΤΣΑΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του ΑΝΤΩΝΙΟΥ

 

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΤΣΑΛΗΣ του Αντ. ή (ΠΙΤΟΠΟΥΛΗΣ)

Η φωτογραφία προέρχεται από το βιβλίο Μουσική καταγραφή στην Κρήτης του

 Μουσείου Μικρασιατικών Σπουδών Αρχείο Μέλπως Μερλιέ. Το βιβλίο

 συνοδεύεται και με ψηφιακό δίσκο στον οποίο υπάρχει ηχογράφηση από τον

 εικονιζόμενο λυράρη από τον μουσικολόγο Samuel Baude Bovie.

        

Ο Γεώργιος Ατσαλής του Αντωνίου γνωστός με το παρατσούκλι Πιτοπούλης,

 καταγόταν από την Κριτσά Λασιθίου.

Γεννήθηκε το 1906 και απεβίωσε το 1982. Έρχεται σε πρώτο γάμο με τη Μαρία

 Ψύλλου ( από τη συνοικία Καμάρι Κριτσάς). Εγκαταστάθηκαν σε μικρή οικία στη

 συνοικία Παλαίμυλος – Καβουριανά. Απέκτησαν δυο παιδιά το Μανώλη και την

 Καλλιόπη. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής η γυναίκα του αρρωσταίνει από την

 τρομερή για την εποχή εκείνη φυματίωση. Γρήγορα πεθαίνει λόγω της

 αθεράπευτης τότε ασθένειας. Η Μαρία υπήρξε άριστη μητέρα και νοικοκυρά.

 Ύφαινε αρκετά και διέθεται στην κασέλα της πλούσια υφαντά και χειροτεχνήματα.

 Τότε από φόβο για μετάδοση της ασθένειας τα έβγαλαν στο δρόμο και δυστυχώς

 τα υπέροχά της υφαντά κάηκαν και καταστράφηκαν.

Ο Γεώργιος Ατσαλής νυμφεύεται για δεύτερη φορά με τη Ειρήνη Ατσαλή το γένος

 Βλάσση με καταγωγή από το Οροπέδιο Λασιθίου, προκειμένου τα μικρά τους

 παιδιά να βρουν μια άλλη στοργική μάνα.

Με την Ειρήνη, μια γυναίκα απλή αλλά αρχοντογυναίκα με σακκοφύστανα

 (ενδυμασία της εποχής εκείνης), απέκτησαν μια κόρη την Ελένη (συνταξιούχος

 δασκάλα σήμερα και ζει στην Αθήνα με την οικογένειά της).

Έζησαν σε οικία δίπλα στην Αγία Μαρίνα εκκλησία του χωριού μας.

Το ζευγάρι διεκρίνετο για τη συντροφικότητα του καθώς τους έβλεπες πάντα μαζί.

Η Ειρήνη μετά το θάνατο του συζύγου της μεταφέρεται στην Αθήνα και με τη

 φροντίδα της κόρης της έζησε μαζί της μέχρι το 1990 που απεβίωσε.

Ο Γεώργιος Ατσαλής με κύριο επάγγελμα του αγρότη - εργάτη υπήρξε επίσης ένας

 παραδοσιακός λυράρης που το όνομά του είναι γνωστό στην ευρύτερη περιοχή της

 Κριτσάς.

Επί πολλά χρόνια έπαιζε στα χοροστάσια της Κριτσάς και σε γάμους τη βιολόλυρά

 του την οποία σήμερα φυλάττει ακριβό κειμήλιο στο σεντούκι της η κόρη του

 Ελένη.

                                Η εικόνα της βιολόλυρας σήμερα

Ως γνωστόν στις αρχές της περιόδου του Μεσοπολέμου (1920-1940)

 διαμορφώθηκε στην Κεντρική Κρήτη η βιολόλυρα, μια οκτάσχημη λύρα

 που δημιουργήθηκε στα πλαίσια

 μιας προσπάθειας να αποκτήσει η λύρα τις τεχνικές δυνατότητες του βιολιού.

 Χρησιμοποιήθηκε ιδιαίτερα στο νομό Ηρακλείου αλλά και σε μάς στο Λασίθι.

Κάποια στιγμή σταμάτησε τη λύρα και για τελευταία φορά έπαιξε προς τιμήν στο

 γάμο του ανηψιού του Αντώνη Παπαδάκη γιός της αδερφής του Παπαδιώς

 Παπαδάκη σύζυγος του Χρήστου.

Δυστυχώς δεν έχουμε πολλά ακούσματα από τα παιξίματα του. Διασώζεται μόνο

 μια παλιά ηχογράφηση του 1954 όπου ακούγεται ο ξεχωριστός ήχος του

 παιξίματος της βιολόλυράς του σε παλαιικό πηδηχτό χορό!

                    Γιάννης Κ. Ταβλάς Συνταξιούχος Δάσκαλος