Κριτσώτες επιχειρηματίες κι έμποροι εντός κι εκτός του χωριού

στα τέλη του19ου και αρχές του 20ου αιώνα.

Γράφει ο Γιάννης Κ. Ταβλάς

Προϋποθέσεις για έναν καλό έμπορο

Για να γίνει κάποιος έμπορος δεν υπάρχουν ή τουλάχιστον δεν υπήρχαν παλαιότερα συγκεκριμένες απαιτήσεις ή προϋποθέσεις σπουδών. Η βασική προϋπόθεση ήταν αλλά και είναι η ύπαρξη επιχειρηματικού πνεύματος.

Συνήθως, απαιτείται και κάποιο χρηματικό κεφάλαιο για τη δημιουργία της εμπορικής επιχείρησης, όποια μορφή κι αν έχει, σε όποιο κλάδο και αν ανήκει.

Βασίλειος Κοζύρης

Στερεός Τζανάκης

Ο έμπορος είναι δραστήριο και δυναμικό άτομο, που διαθέτει επιχειρηματικό πνεύμα, οργανωτικές δραστηριότητες, ικανότητα διαπραγματεύσεων και επικοινωνίας, ευελιξία και προσαρμογή στις εκάστοτε συνθήκες.

Η καθημερινή επαφή του με πλήθος ατόμων καθιστά απαραίτητη την ευχέρεια στην επικοινωνία και κοινωνική επαφή. Ακόμη, η ικανότητα πρόβλεψης των αναγκών και τάσεων της αγοράς είναι απαραίτητος παράγοντας για μια επιτυχημένη πορεία στον κλάδο.

1. Έμποροι εντός της κωμοπόλεως Κριτσάς

Αρκετοί ήταν οι χωριανοί μας που κύριο επάγγελμα είχαν εκείνου του εμπόρου, ιδιοκτήτες μεγάλου ή μικρού καταστήματος στο χωριό μας.

Ας θυμηθούμε τους σημαντικότερους Κριτσώτες που στα χρόνια τους ασχολήθηκαν με το εμπόριο στην άλλοτε πολυάριθμη και ανθούσα Κριτσά και κανείς από αυτούς δε βρίσκεται σήμερα εν ζωή.

Ιωσήφ Πάγκαλος

Νικόλαος Σγουρός Μ.

Ξεκινώντας από τη συνοικία Χριστός στο δρόμο που οδηγεί προς τον Αφέντη Χριστό και στο Μουσείο της Κριτσωτοπούλας λειτουργούσαν τα καταστήματα του Εμμανουήλ Λιανάκη (αργότερα στην παλιά πλατεία) και των Αδερφών Διαλυνά. Πιο πέρα ήταν το μπακάλικο του Αφορδακού Νικολάου και στη συνέχεια του άξιου γαμπρού του Μιχαήλ Αλέξη του Στερεού.

Στον κεντρικό δρόμο της Κριτσάς συναντούσες τα καταστήματα του Ιωσήφ Παγκάλου του Ανδρέα. του Ιωάννη Σγουρού και μετέπειτα του γιου του Νικολάου Σγουρού, πιο πέρα επίσης του Νικολάου Σγουρού (ανάπηρου), του Αριστοτέλη Παπαδούλη, του Στερεού Τζανάκη, του Ιωάννη Κουτουλάκη (Ντε γκώλ) και του Βασίλη Κοζύρη.

Στο δρόμο για τον Κρούστα στη γωνία,(Πλατεία Γεωργίου Δετοράκη) του Λευτέρη Παγκάλου. Πιο κάτω του Ιωάννη Περάκη και προς στο Άγιο Πνεύμα του Νικολάου Περάκη του Φιλίππου. Υπήρξαν βέβαια κι άλλα πολλά μικρομάγαζα απλωμένα σε όλες τις συνοικίες του χωριού μας τα οποία εξυπηρετούσαν πολύ τον κόσμο και τα οποία οι παλαιότεροι των Κριτσωτών ενθυμούμαστε, αλλά δε θα τα αναφέρουμε εδώ.

Μιχαήλ Κουτουλάκης (Ψιθάλης)

Αριστοτέλης Παπαδούλης

Όλοι τους λίγο πολύ διέθεταν το εμπορικό δαιμόνιο που λέμε κι έζησαν με ευχέρεια οικονομική στη ζωή τους με τις οικογένειές τους.

Τα καταστήματα της εποχής που αναφερόμαστε στην Κριτσά ήταν κυρίως μπακάλικα, αλλά και μαγαζιά αγοράς λαδιού, αμυγδαλόψυχας , χαρουπιών ,τυροκομικών κι άλλων ντόπιων παραγόμενων προϊόντων. Επίσης κάποιοι διέθεταν και οικοδομικά υλικά , εργαλεία και χρώματα, ζωοτροφές κ.λ.π.. αποικιακά προϊόντα όπως ονομάζονται. Αλλά και ηλεκτρικές συσκευές και εμπόριο υφασμάτων γινότανε από κάποιους.

Νικόλαος Γ. Αφορδακος και η γυναίκα του Καλλιόπη

Ιωάννης Κουτουλάκης (Ντε Γκωλ) επί το έργο

Βλέπουμε λοιπόν ότι αρκετά ήταν τα μαγαζιά μικρά και μεγαλύτερα τα χρόνια εκείνα στο χωριό μας.

Ο Κριτσώτης επομένως είχε τη δυνατότητα να προμηθευτεί τα περισσότερα χρειαζούμενα από το χωριό του, γεγονός πολύ βασικό γιατί σκεφτείτε ότι τότε οι μεταφορές και οι μετακινήσεις ήταν αρκετά δύσκολες.

Τα χρόνια άλλαξαν, το χωριό συρρικνώνεται με τον καιρό κι έτσι στην Κριτσά δεν συναντάς πια τα καταστήματα αυτά ενώ τα τελευταία χρόνια λόγω της στροφής προς τον τουρισμό διαθέτει πολλά τουριστικά μαγαζιά και καταστήματα διατροφής ενώ αντίθετα κάποια άλλα όπως π.χ. ραφεία, κουρεία ή τσαγκάρικα δεν υπάρχουν!

Όλα τα παραπάνω μαγαζιά κι ένα σωρό άλλες δραστηριότητες έδιναν στους ιδιοκτήτες τους τη δυνατότητα να επιβιώσουν ή να ενισχύσουν το βασικό τους εισόδημα.

2. Έμποροι-επιχειρηματίες εκτός της Κριτσάς

(Από την ιστοσελίδα του Δημήτρη Παπαγιαννάκη, Ιστορία του Μεραμπέλλου)

Αλλά οι Κριτσώτες δεν υπήρξαν όμως μόνο εντός του χωριού καλοί έμποροι αλλά κάποιοι διακρίθηκαν και πέραν αυτού, ιδιαίτερα στην αναπτυσσόμενη τότε πόλη και πρωτεύουσα του Νομού μας τον Άγιο Νικόλαο.

Ας τους γνωρίσουμε :

Ιωάννης Περάκης

Έμπορος – ράπτης από την Κριτσά. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στον οίκο ραπτικής του Ιωάννη Αηδονόπουλου στην Αθήνα και από το 1903 εγκαταστάθηκε στη Νεάπολη. Το ραφείο του ήταν το πρώτο που λειτούργησε στη Νεάπολη. Ο Χατζηιωάννου θεωρεί πως ο Περάκης «αδίκησε τον εαυτό του» επιλέγοντας την παραμονή του στη Νεάπολη.

Ιωάννης Πάγκαλος (1892)

Με καταγωγή από την Κριτσά ασχολήθηκε από μικρός με το εμπόριο, αρχικά στην Κριτσά και από το 1896 στον Άγιο Νικόλαο. Ασχολήθηκε με την εισαγωγή και εξαγωγή τροφίμων ενώ ήταν και συνέταιρος στο ελαιουργείο/αλευρόμυλο Αρχαύλης και Σία της Κριτσάς που διέθετε κινητήρα 25 ίππων. Επιπλέον, υπήρξε αντιπρόσωπος των τραπεζών Λαϊκής, Καραβασίλη, Θεσσαλίας ενώ διετέλεσε ασφαλιστής των εταιρειών Ανατολής και Πρόνοιας. Μαζί με τον Αλέξη και τον Ζαφειράκη ίδρυσαν εμπορικό γραφείο και στον Πειραιά με την επωνυμία Αλέξης – Πάγκαλος – Ζαφειράκης.

Νικόλαος Αλέξης (1890)

Με καταγωγή από την Κριτσά επιδόθηκε σε διάφορες εμπορικές δραστηριότητες από νεαρή ηλικία και ίδρυσε εμπορικό οίκο με εισαγωγές και εξαγωγές τροφίμων και υλικών. Υπήρξε αντιπρόσωπος των λιπασμάτων Παπασταύρου, της ΑΒΕΑ Χανίων, της Εθνικής Ελβετικής Εταιρείας ασφαλειών θαλάσσης και της ελληνικής ασφαλιστικής εταιρείας Τιτάν.

Τζιρής – Μασσάρος (1889)

Ο Νικόλαος Κ. Μασσάρος από την Κριτσά ασχολήθηκε από το 1889 με το εμπόριο. Το 1911 συνεταιρίστηκε με τον αδελφό της γυναίκας του Κωνσταντίνο Μ. Τζιρή, επίσης με καταγωγή από την Κριτσά. Οι δύο επιχειρηματίες ασχολήθηκαν με εισαγωγές και εξαγωγές τροφίμων, υφασμάτων, λιπασμάτων και τσιμέντων «Τιτάν». Επιπλέον, ήταν αντιπρόσωποι των Εταιρειών Χαριλάου – Κανελλοπούλου, Καλής Πίστεως, σύμβουλοι του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, πράκτορες της Τράπεζας Αθηνών, κ.ά. Η επιχείρηση άνοιξε γραφείο στον Πειραιά με την επωνυμία Τζιρής – Κασσαβέτης και ασχολήθηκε κυρίως με την εισαγωγή αποικιακών ειδών (καφές, μπαχαρικά, κλπ).

Δημήτριος Ε. Μαραγκάκης (1901)

και Νικόλαος Γ. Ταβλάς

Με καταγωγή από τη Νεάπολη ο Δημήτριος Μαραγκάκης ασχολήθηκε με τη γεωργία, το εμπόριο και τις τραπεζικές επιχειρήσεις. Το 1901 συνεργάστηκε με τον Νικόλαο Γ. Ταβλά από την Κριτσά. Ο συνεταιρισμός ονομάστηκε Δ. Ε. Μαραγκάκης και Σία με έδρα τον Άγιο Νικόλαο και ασχολήθηκε με την εισαγωγή και εξαγωγή τροφίμων, υλικών οικοδομής, κεραμιδιών, ξυλείας, κλπ. Η εταιρεία ήταν και αντιπρόσωπος της Εμπορικής Τράπεζας, της εταιρείας πετρελαίων Stantard και της ασφαλιστικής εταιρείας LondonAssuranceCorporation