ΤΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ - ΕΚΚΛΗΣΑΚΙΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ!

 

Τα εκκλησάκια-προσκυνητάρια στις άκρες των δρόμων και των αυλών.

Ένα οδοιπορικό  στην περιφέρεια της Κριτσάς

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ Κ.ΤΑΒΛΑΣ

                                     Το προσκυνητάρι......

Καλοκαίρι του 2021 σε μια από τις καλοκαιρινές περιπλανήσεις μου!

                   

Αν κάτι μας χαρακτηρίζει εμάς τους Έλληνες είναι ότι είμαστε ένας θρήσκος λαός, που τηρεί με ευλάβεια τις εκκλησιαστικές παραδόσεις.

 Οι εικόνες δε λείπουν συνήθως από κανένα ελληνορθόδοξο σπίτι, ενώ το καντηλάκι συχνά σιγοκαίει στο εικονοστάσι, είτε αυτό είναι παραδοσιακό είτε πιο σύγχρονο.

Στην ελληνική Παράδοση, μια από τις πιο παλιές συνήθειες του λαού είναι να έχει αναμμένο στο εικονοστάσι του σπιτιού του ένα καντήλι ως θυσία σεβασμού και τιμής προς τον Θεό, την Παναγία και τους αγίους...

Αλλά πολλές φορές βλέπουμε ένα εκκλησάκι στην αυλή του σπιτιού τους, δικό τους, ιδανικό για να τιμούν τα Θεία, αλλά και για να διώχνει όπως πιστεύουν  το κακό και να φέρνει ηρεμία και γαλήνη στην οικογένεια.

Φέτος, χιλιόμετρα πολλά «έκοψα», κατά τη διάρκεια των θερινών μου διακοπών.

Με το αυτοκίνητό μου διέσχισα και άσφαλτο και χωματόδρομο, πολλά πολλά χιλιόμετρα, στην Κρήτη αλλά κι αλλού.

Ανάμεσα στα τόσα που έχεις να δεις και να θαυμάσεις κατά τη διαδρομή, είναι και τα πολυάριθμα μικρά εκκλησάκια- εικονοστάσια, άλλα δεξιά κι άλλα αριστερά του δρόμου, πολλά από τα οποία είναι αριστουργήματα.

Τα ταπεινά εκκλησάκια…!

" ...Και τι ΄ναι το εικονοστάσι δηλαδή να το φτιάξεις, και γιατί. Ποιος το ΄χει ανάγκη σήμερα; Μόνο για ν΄ αναπαύονται οι ψυχές που έφυγαν από τροχαία, γίνονται πια. Εσύ γιατί να φτιάξεις ένα;"

"Ξέρω ΄γω; Να έτσι μου ΄ρθε, τόσα είδα όλο το καλοκαίρι και τα ζήλεψα. Ξέρεις είναι παράξενο.

Δεν είναι παρά ταπεινά εκκλησάκια, αλλά ταυτόχρονα βγάζουν ένα δυναμισμό και φυσικά σεβασμό και μια παράξενη γοητεία που σε μαγνητίζει.

Τα πλησιάζεις και βλέπεις τις πληγές του χρόνου επάνω τους, την αδιαφορία του σύγχρονου ανθρώπου μιας και δεν είναι γι΄ αυτόν παρά απομεινάρια ενός ταπεινού παρελθόντος και σιγά μην ασχοληθεί μαζί τους .....

Νιώθεις ότι είναι λησμονημένα, βλέποντας τις ξασπρισμένες από την ήλιο εικόνες τους που σε κάποια δεν αναγνωρίζεις καν τον Άγιο ή την Αγία στους οποίους είναι αφιερωμένα.

Την νιώθεις στα σβηστά καντήλια τους, στο σωσμένο λάδι τους και στο μαυρισμένο από την κάπνα γυάλινο πορτάκι τους.

Λίγα αντέχουν ακόμα, και εξωτερικά και εσωτερικά. Συνήθως γιαγιάδες, θειάδες και μπαρμπάδες στον απογευματινό περίπατό τους θα ανάψουν το καντήλι και θα κάνουν ευλαβικά το σταυρό τους μπροστά του.

 Λίγοι πια! Και ακόμα λιγότερο νεότεροι , παιδιά ή εγγόνια.

Αυτοί συνήθως περνάνε αδιάφορα από μπροστά τους και κάποιοι ούτε καν ίσως ξέρουν ποιος ήταν ο ρόλος τους, εκεί στην άκρη συνήθως του χωριού, ή στη μέση του κάμπου, ή κοντά στο σταυροδρόμι που οδηγεί σε ένα ξωκλήσι.

Ξέρω κι εγώ, να έτσι μου ΄ρθε ...εκεί καθώς ένιωσα την ανάγκη να ανάψω  το καντηλάκι τους στο δρόμο ....."

 

Παράδοση και χριστιανική πίστη

        Ένα ακόμη στοιχείο της Κρητικής παράδοσης και της χαρακτηριστικής βαθιάς χριστιανικής πίστης μας, είναι τα μικρά εκκλησάκια, που συναντάμε κυρίως, σε όλους τους επαρχιακούς δρόμους της Κρήτης, ακόμη και μέσα σε αυλές ή σε χωράφια.

Τα περισσότερα από αυτά κρύβουν κάποια ιστορία που πολλές φορές είναι σκληρή, όπως  γίνεται συνήθως με τις ανθρώπινες διαδρομές που όλο και κάπου σκοντάφτουν και τότε ψάχνουν με αγωνία το χέρι του Θεού.

Εκκλησάκια θλίψης, πένθους αλλά και μνήμης, αγαπημένων προσώπων που έφυγαν βίαια ή ακόμη και δείγματα αναγνώρισης κάποιου θαύματος, μικρά μνημεία που βεβαιώνουν τη Θεία παρουσία σε μια δύσκολη στιγμή.

Αλλά εκκλησάκια – εικονοστάσια, υπάρχουν βεβαίως διάσπαρτα στην Ελληνική γη και  για λατρευτικούς σκοπούς.

Κάποια από αυτά είναι καμωμένα με προσωπικό μεράκι, με απλά υλικά από πέτρα, σπανιότερα μεταλλικά, όμως τα καταφέρνουν κι αντέχουν στον χρόνο. Ενώ άλλα, αφρόντιστα, λυγίζουν, σαν τους ανθρώπους, μέσα στα χέρια της φύσης.

Συνήθως τα προσπερνάμε βιαστικά, τρέχουμε κι αφήνουμε πίσω την Κρητική γη που μπορεί να στέκει αμίλητη, όμως είναι κει, μας βλέπει κι αφουγκράζεται τις μικρές μας επιθυμίες.

 Την επόμενη φορά σταθείτε μια στιγμή και δείτε όσα μπορούν, καλύτερα όσα μπορούν να αφουγκραστούν, ετούτα τα μικρά προσκυνητάρια.

        Στο χωριό μου την Κριτσά, αλλά και σε ολόκληρη την Κρήτη, τα Εικονοστάσια του δρόμου κρύβουν το δικό τους μυστικό, έχουν τη δική τους ιστορία…

 Είναι αφιερωμένα από αυτούς που σώθηκαν σε ατύχημα στο συγκεκριμένο σημείο για να εκφράσουν την πίστη τους και την ευγνωμοσύνη τους στο Θεό ή από την οικογένειά τους στη μνήμη των κεκοιμημένων δηλαδή σε αυτούς που έφυγαν από ατύχημα ή από οποιαδήποτε άλλη αιτία και μάς λείπουν, αλλά ζούνε και κατοικούν και στα μνήματα και στα Κονίσματα και στην καρδιά μας.

 Πάντοτε αναμμένο το καντηλάκι τους για να εξευμενίζει τον Άγιο και το Θεό ώστε να έχει αναπαυμένη την ψυχή του κεκοιμημένου, καθόσον πόνος βλέπετε πάνω από το μνήμα, πόνος και στα προσκυνητάρια για την ψυχή τους, να προστατεύει στο μέλλον τον επιζώντα του ατυχήματος και όλη την οικογένειά του, τα δε αφιερωμένα και σε ζώντες στην ξενιτιά να προσέχουν τον ξενιτεμένο και να του δείχνουν του γυρισμού το δρόμο (το κόνισμα του ξενιτεμένου).

Τα εικονοστάσια και η ιστορία τους

 Ιστορικά να αναφέρω πως Εικονοστάσια στους δρόμους δεν έχουμε μόνο στη Χριστιανική Θρησκεία, αλλά και στην αρχαιότητα.

        Εικονοστάσια έστηναν στους δρόμους και οι ειδωλολάτρες Αρχαίοι Έλληνες που η ονομασία τους ήταν «Στήλαι ή Ερμαί» επειδή παρίσταναν συνήθως τον Ερμή και ήσαν τετράγωνες κολώνες με την κεφαλή του Ερμή στην κορυφή τους.

         Τα εικονοστάσια, στη γωνιά της Λαογραφίας μας έχουν ξεχωριστή θέση, αφού απάνω τους αποτυπώνονται οι Θρησκευτικές μας Παραδόσεις, συνοψίζονται και τα αισθήματα - συναισθήματά μας, εφόσον δε είναι και πέτρινα - δουλεμένα στο χέρι με αγάπη, αποτυπώνεται η αισθητική τέχνη του μάστορα και σε τραβούν κοντά τους, να ανάψεις το κερί - αν είσαι Χριστιανός - και να ξαποστάσεις στο πεζούλι τους!!!

Η ποικιλία τους μας δίνει μία εικόνα της διαβάθμισης του κοινού που θέλει να εξωτερικεύσει, με αυτό τον τρόπο, την πίστη του.

Μπορούμε να καταλάβουμε ότι η έντονη θρησκευτική πίστη, όπως και η προσκόλληση σε ένα θρησκευτικό συμβάν δεν είναι ίδιο των πλούσιων ή των φτωχών, αλλά του συνόλου του πληθυσμού.

Όσο για την αισθητική τους ποικιλία, άλλα είναι μία μικρογραφία μιας εκκλησίας, άλλα μία απλή απεικόνισή της, άλλα ένα απλό κιβώτιο. Όλα όμως έχουν ένα σταυρό στην οροφή τους.

 Τα περισσότερα αναφέρουν το όνομα του άγιου ή της αγίας, στην οποία είναι αφιερωμένα. Σε όλα, επίσης, θα βρούμε μέσα ένα καντήλι, λίγο λάδι και τα απαραίτητα για να ανάψει κάποιος το φυτίλι από το καντήλι. Ξέρουμε καλά ότι το λάδι και το φυτίλι συμβολίζουν το άπειρο έλεος του Θεού και τα καντήλια την Εκκλησία.

Τα εικονοστάσια πολλαπλασιάζονται!

Tα τροχαία ατυχήματα, για πολλούς και διάφορους λόγους αυξάνονται καθημερινά με γεωμετρική πρόοδο στη χώρα μας, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να θρηνούμε θύματα της ασφάλτου που φθάνουν τον πληθυσμό μιας κωμόπολης.

Αλλά και παγκοσμίως οι απώλειες από τα τροχαία ατυχήματα σε ανθρώπινες ζωές ετησίως, σε όλο τον κόσμο, υπερβαίνουν τις αντίστοιχες απώλειες ενός μεγάλου πολέμου, χωρίς να υπολογίζονται όσοι καθίστανται ανάπηροι για την υπόλοιπη ζωή τους.

Αυτό το πανανθρώπινο δράμα δεν αποφεύγει δυστυχώς ούτε ο τόπος μας. Απόδειξη και μαρτυρία τα πολλαπλασιαζόμενα διάσπαρτα ιερά προσκυνητάρια με την εικόνα του Αγίου και το όνομα του θύματος της ασφάλτου.

Μια μαρτυρία

Συνεχίζω....

Καλοκαίρι, οδηγώ στον επαρχιακό δρόμο Τυμπάκι – Σπήλι για να επισκεφθώ ένα ορεινό χωριό στους πρόποδες του Ψηλορείτη.

Η ματιά μου πέφτει σε ένα περίτεχνο εικονοστάσι, μια μαρμάρινη πλάκα...

Κοντοστέκομαι....Κατεβαίνω από το αυτοκίνητο και πλησιάζω στο μνημείο όπου βλέπεις τη φωτογραφία και την επιγραφή:

  Διαβάτη συ που περπατάς

και τούτη δω τη γη πατάς
μη τη πατάς
χωρίς να αναστενάξεις..."

Άλλο ένα θύμα της ασφάλτου, σκέφτομαι!

Τα εικονοστάσια, εκκλησάκια ,προσκυνητάρια, στην περιφέρεια της Κριτσάς:

Πάμε μια βόλτα, από τη θάλασσα ως το βουνό !

 

1)  Τοποθεσία Γλίμματα, επί του επαρχιακού δρόμου Αγίου Νικολάου – Κριτσάς, λίγο πιο πάνω από το Lidl. Κατασκευάστηκε από το Γεώργιο Εμμ. Φαζό (κάτοικο Κρούστα) στη μνήμη του εγγονού του Γεωργίου. Αφιερωμένο στην Παναγία.

2)  Τοποθεσία Γλίμματα-Ρούσσα Λίμνη. Απέναντι του πάρκιν Κοκκολάκη.

Κατασκευάστηκε από την Κατίνα Κοκκολάκη για τη σωτηρία του  γιού της ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα κι ευτυχώς αποκαταστάθηκε η υγεία του μετά από καιρό.

Παραχωρεί έμαθα και οικόπεδο εκεί κοντά για να ανεγερθεί ναός αφιερωμένος στον Άγιο Εφραίμ τον οποίο ευλαβείται.

Είναι Αφιερωμένο στην Παναγία, στον Άγιο Ραφαήλ και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

 

                     

3)  Στο Μαρδάτι, (επί του παλιού δρόμου στη θέση Μπεντένα), κατασκευάστηκε από τον Κων/νο Καστανό. Αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο.

    

 

4)  Στο Μαρδάτι, (δίπλα στη στάση). Κατασκευάστηκε από το Φίλιππο Περάκη το πιο κάτω όμορφο εκκλησάκι στη μνήμη της αποθανούσας γυναίκας του.

Άνευ αφιερώσεως σε κάποιο Άγιο. Η υπάρχουσα επιγραφή γράφει: ΦΙΛΛΙΠΟΣ ΠΕΡΑΚΗΣ – ΙΩΑΝΝΑ.

 

5)  Τοποθεσία Πυροβολόπετρα, (έμπροσθεν οικίας Λεωνίδα Κλώντζα).   Κατασκευάστηκε από το Μιχάλη Αντ. Ατσαλή (Ατσαλαντώνη) για τη σωτηρία της νύφης του από αυτοκινητιστικό ατύχημα στο σημείο. Αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο.

6)  Στη θέση Λεωνίδι Χάνι, μπροστά το κατάστημα γεωργικών εφοδίων του Ηλία Τζώρτζη, υπάρχει εκκλησάκι κατασκευασμένο για το Μανώλη Αφορδακό(Λιμενάρχη), από τη μάνα του, ευγνωμονώντας την Παναγία και το Χριστό  που τον έσωσαν από το τρακάρισμα στο σημείο αυτό. Είναι αφιερωμένο στο Χριστό και την Παναγία.

 

 7)Τοποθεσία Φλέρμου, στον Κάμπο. Κατασκευάστηκε από τον Εμμανουήλ Αντ. Παπαδούλη. Αφιερωμένο στην Παναγία.

8)Τοποθεσία Φλέρμου λίγο πριν τη διασταύρωση προς Καταλημμένο.

 Κατασκευάστηκε το έτος 2012 από τον Παναγιώτη Ι. Αγγελάκη,(γραμματέας της Κοινότητας Κριτσάς).

 Αφιερωμένο στον Άγιο Στυλιανό τον οποίο ευλαβείται, στην Παναγία, στον Ιωάννη Πρόδρομο και Αγία Σοφία προς ευλογία των παιδιών του.

 

 

9)Στον Αρχάγγελο ,δίπλα από το βενζινάδικο του Γιάννη Μασσάρου, αντικρύζεις ένα όμορφο εκκλησάκι-προσκυνητάρι. Τοποθετήθηκε από το Νικόλαο Μασσάρο μπροστά από την οικία του. Είναι αφιερωμένο στην Παναγία, στον Άγιο Ραφαήλ και τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

10)Τοποθεσία Παπατζανίνας. Κατασκευάστηκε ένα πρωτότυπο εκκλησάκι, από το Μιχάλη Κων. Τσίγκο, δίπλα στο σπίτι-αγρόκτημά του, στο δρόμο που οδηγεί στους Αγίους Αποστόλους. Αφιερωμένο σε διάφορους Αγίους.

11) Στη θέση Λογάρι μετά την καμάρα αριστερά και μπροστά στην εξοχική οικία της η Κούλα Ταβλά-Κυριαζή έχει τοποθετήσει το εκκλησάκι αυτό που βλέπετε παρακάτω. Είναι άνευ αφιερώσεως.

12)Τοποθεσία Παναγία Κερά. Κατασκευάστηκε στην αρχή του δρόμου που οδηγεί στον ιστορικό ναό της Παναγίας Κεράς από την Ενορία της Παναγίας Οδηγήτριας. Είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

 

    

 

13)Τοποθεσία Καμίνα μετά τη διασταύρωση για Κλεισίδια. Αφιερωμένο στην Παναγία, Άγιο Στυλιανό, Άγιο Ραφαήλ κ.λ.π. Κατασκευάστηκε από την Κυριακούλα Μπρόκου και το σύζυγό της Ιωάννη Γεωργίου Μπρόκο.

 

14)Τοποθεσία Κουτάραντος. Κατασκευάστηκε από την ενορία της Παναγίας Δαβραδιανής τότε και τώρα ενορία του Αγίου Γεωργίου Χαρακίτη.

 Αφιερωμένο στον Προφήτη Ηλία και στον Άγιο Αντώνιο εκκλησία των οποίων  βρίσκεται κοντά.

Πρόσφατα ανακαινίστηκε από το Νικόλαο Εμμ. Τζιρή, (Θεολόγος- Αγιογράφος -Εκκλησιαστικά είδη, στον Άγιο Νικόλαο).

 

 

15)Τοποθεσία Απάνω Βρύση στα Περιολίκια. Κατασκευάστηκε από τον Εμμανουήλ Σταύρου Κουτουλάκη.

Αφιερωμένο στην Αγία Φωτεινή. Χτισμένο στη θέση του καταστρεμμένου προϋπάρχοντος ναού της Αγίας Φωτεινής από τεράστιο βράχο όστις έπεσε κατά την παράδοση, από τον Κάστελλο.

 

16)Τοποθεσία Χωνάρια, (στο δρόμο του Καθαρού).

 Κατασκευάστηκε από το Γιάννη Νικ. Μαρκάκη το 1997.

Ανεβαίνοντας στις 4 τα ξημερώματα με το αυτοκίνητό του απεκοιμήθη κι έπεσε σε παρακείμενο γκρεμό. Αργότερα ευρισκόμενος για εγχείρηση στο Νοσοκομείο ονειρεύτηκε το Χριστό υποδεικνύοντάς του να κτίσει το εκκλησάκι. Έτσι κι έγινε.

Το αφιέρωσε στον Τίμιο Σταυρό.

Ανεβαίνοντας προς το Οροπέδιο του Καθαρού το αντικρίζεις δεξιά σου με την ενημερωτική μαντινάδα του γνωστού μας μαντιναδολόγου Φίλιππα Δεμέτζου.

               

17) Τοποθεσία δρόμος προς Φλέι για Τάπες.

Κατασκευάστηκε από το Γεώργιο Μιχαήλ Σγουρό (τεχνίτης πέτρας). Αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη του Φλέι ,που από εκεί φτάνεις στο ομώνυμο εκκλησάκι.

 Ο Γιώργης έταξε στον Άγιο να του φτιάξει στο σημείο αυτό και ύστερα από σύμφωνη γνώμη και του παπά Γιώργη Μπροκάκη ένα εκκλησάκι. Ο παππούς του μου είπε είχε φτιάξει και την εκκλησία στου Φλέι.

 

18)Τοποθεσία Αστιβιδωπό στο δάσος. Εδώ γιορτάζεται η φεγγαροβραδιά από τους νέους του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού μας.

Κατασκευάστηκε από τον Αντώνη Πάγκαλο, (γνωστός ως εργολάβος).Αφιερωμένο στην Παναγία και το Χριστό.

 

 

 19) Τοποθεσία Δάμακας στην είσοδο του Καθαρού. Αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο. Κατασκευάστηκε από τον αείμνηστο Μιχάλη Αλέξη – Καπετανάκη.

 

 20)Τοποθεσία Λάγουρου εντός του Κάμπου του Καθαρού προς Λασίθι, στο ύψος του Αγίου Μανουήλ.

Κατασκευάστηκε από το Γεώργιο Δημ. Βάρδα, στο δρομάκο που οδηγεί στο κτήμα- οικία του.

Αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και την Αγία Μαρίνα, για την προστασία της οικογένειάς του.

 

21) Στο Κοπράκι σε μικρή απόσταση από την Παναγία Κοπρακιανή συναντάς  δεξιά σου το μεταλλικό αυτό εκκλησάκι.

Κατασκευάστηκε από ένα παλιό Κριτσώτη τον Κοζυρομιχάλη που διαθέτει εκεί κτήμα. Αδερφός του γνωστού στους  παλαιότερους χωριανούς,  Κοζυραντώνη.

Είναι αφιερωμένο στην Παναγία.

 

 

22) Στην τοποθεσία Μακρή Πόρους στο Καθαρό, συναντάμε πηγαίνοντας για τον Τίμιο Σταυρό φτιαγμένο από το Δημήτριο Μενελάου Μπρόκο, το παρακάτω εκκλησάκι. Είναι αφιερωμένο στον Τίμιο Σταυρό.

Ο Δημήτρης, από τον παρακείμενο χείμαρρο περνώντας με το τζιπ του, παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά και ως εκ θαύματος διασώθηκε.

Κατασκεύασε αργότερα το εκκλησάκι για τη σωτηρία του.

        

 

23)  Στον οικισμό του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου στο δρόμο προς Κρούστα λίγο πιο πάνω από την ιστορική ομώνυμη εκκλησία του Ι. Θεολόγου.

Κατασκευάστηκε ένα τρίκλιτο εκκλησάκι με πρωτοβουλία της Μαρίας Σγουρού ή Κλεισαρχομαρίας για τη σωτηρία του γιού της Γεωργίου (παντρεμένος στον Κρούστα), καθ’ ότι στο σημείο εκείνο γκρεμίστηκε με το αυτοκίνητο.

    

24) Στη θέση, στον Πέρα το Λάκκο, κοντά στην εθνική οδό Αγίου Νικολάου -Καλού χωριού, ο Ζαχάρης Επιτροπάκης κατασκεύασε το προσκυνητάρι της εικόνας εντός του ελαιώνα του, πλαισιωμένος από τον κάκτο. Είναι αφιερωμένο στον Προφήτη Ζαχαρία, χάρη του ονόματός τους.

 

                 Εκκλησάκια-προσκυνητάρια σε οικίες

Επίσης αξίζει να αναφέρουμε ότι εκκλησάκια-προσκυνητάρια για Θρησκευτικούς λόγους κυρίως συναντάμε και σε κάποιες αυλές σπιτιών του χωριού μας:

1)   Στην αυλή της οικίας του διαθέτει εκκλησάκι στην είσοδο της Κριτσάς, ο αείμνηστος Δημήτρης Βάρδας, όστις υπήρξε πρόεδρος του χωριού και επί σειρά ετών υπηρέτησε με ευλάβεια και άπειρη αγάπη, την ενορία της Παναγίας Οδηγήτριας. Εντός βρίσκεται η φωτογραφία του Δημήτρη και η εικόνα της Παναγίας.

2)          Ο Βάρδας Γεώργιος στην οικία του στο δρόμο που οδηγεί προς το γήπεδο του χωριού, επίσης έχει τοποθετήσει, το εικονιζόμενο μικρό εκκλησάκι για την προστασία της οικογένειάς του.

 

3)  Στην αυλή επίσης της οικίας της Κούλας Μπακαή, (στο δρόμο λίγο πριν το Νηπιαγωγείο),συναντάς το εικονιζόμενο εκκλησάκι. Είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο το Χαρακίτη που την προσέχει από απέναντι, στο βράχο σκαρφαλωμένος.

4)  Στο αγροτικό του σπίτι ο Νεκτάριος Κοκκίνης φιλοξενεί το παρακάτω εκκλησάκι.

Βρίσκεται στο χωμάτινο δρόμο που οδηγεί στην Παναγία Κερά, στρίβοντας δεξιά  λίγο πριν  το Νηπιαγωγείο, (Χορταράκια)

Υπήρξε δημιούργημα του αείμνηστου πατέρα του Αντωνίου Κοκκίνη σιδηρουργού και της μητρός αυτού αείμνηστης επίσης Άννας.

Σύμφωνα με την υπάρχουσα επιγραφή κατασκευάστηκε το 1991 και είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο το Χαρακίτη.

Ο αείμνηστος Αντώνης σε μικρή ηλικία εφιλοξενείτο στο υπάρχον εκεί σπίτι από θεία του. Διέφυγε της προσοχής της και ο μικρός Αντώνης έπεσε στο παρακείμενο πηγάδι.

 Βάζοντας τις φωνές τρέχει η θεία και τον διασώζει.

 Για τη σωτηρία του έταξε στον Άγιο Γεώργιο το Χαρακίτη που δεσπόζει απέναντι, να τον ευχαριστήσει με ένα εκκλησάκι-προσκυνητάρι.

Τούτο έπραξε ο Αντώνης μεγαλώνοντας.

 

5)Εντός Κριτσάς, προς Καββούσα. Μπροστά στην οικία του Κων/νου Αφορδακού (νεωκόρος στον Άγιο Παντελεήμονα). Κατασκευάστηκε από το γαμπρό του Εμμανουήλ Πάγκαλο, κάτοικο Λακωνίων.

Αφιερωμένο στην Παναγία προς τιμή της πεθεράς του Μαρίας.

 

 

 

 6) Να μνημονεύσουμε κι ένα ακόμη γραφικότατο εκκλησάκι στο δρόμο Κριτσάς – Κρούστα στο ύψος του Προφήτη Ηλία. Υπάγεται στην ενορία του Κρούστα και είναι αφιερωμένο στην πανηγυρίζουσα τον Ιούλιο, κοντινή εκκλησία του Προφήτη Ηλία.

 

Ύμνος στα εικονοστάσια της Κριτσάς.

                Απ΄ το γυαλό κάνεις αρχή να φτάσεις ως τα Όρη,

τα εικονοστάσια της Κριτσάς τα καμαρώνουν όλοι.

Στους Αγίους όλους τα΄χουνε οι χωριανοί ταμένα,

και με πολλή ευλάβεια φτιάχτηκε το καθένα.

Άλλο για κάποιο Άγιο χτίστηκε με λατρεία,

κι άλλο γιατί εγράφτηκε εκειά μια ιστορία.

Σε Αγίους πολλούς ανήκουνε μα και στην Παναγία,

να μάς χαρίζουν δύναμη, υπομονή και υγεία.

Ωσάν περνούμε από κοντά κάνουμε το Σταυρό μας,

πάντα η ώρα η καλή να βρίσκεται μπροστάς μας.

Δύσκολα χρόνια φτάξαμε και πού να στηριχτούμε,

μονάχα στους Αγίους μας στα καλύτερα να μπούμε.

Πάντα όλοι φροντίζουμε, ν΄ανάβει το καντήλι,

σε κάθε εικονοστάσι μας απ΄το ταχύ ως το δείλι.

Το κάθε εικονοστάσι μας κι ένα προσκυνητάρι,

όλους να μάς σε βοηθά του Αγίου του η χάρη.

Κι εμείς δίπλα στην πόρτα μας σε μικρό προσκυνητάρι,

την Παναγία έχουμε να μάς σε βοηθάει.

Εύχομαι όλοι οι Άγιοι να δίνουν ευλογία,

και να΄χει προστάτες η Κριτσά Χριστό και Παναγία.

Με πολλή ταπείνωση κι ευλάβεια για όλους τους Αγίους, για τον Τίμιο Σταυρό, το Χριστό και την Παναγία.

Κριτσά Σεπτέμβριος 2021

Μαρία Τσίγκου – Αφορδακού

Η Μαρία είναι μια απλή γυναίκα- νοικοκυρά της Κριτσάς, με αναπτυγμένο το ποιητικό αίσθημα.

 Μέχρι τώρα έχει εκδώσει δυο συλλογές, το 2003 και το 2005, με ποιήματα, με τον τίτλο «ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ»

 Ένα εύστοχο τίτλο γιατί όλα τα ποιήματα της στέλνουν και κάποιο κοινωνικό μήνυμα.

 Γράφει για προσωπικά της βιώματα ή της κοινωνίας γενικότερα.

 Η ίδια αναφέρει στον πρόλογό της: Σκοπός μου κυρίως υπήρξε το μεράκι και ο πόθος μου να εκφράσω και να εξωτερικεύσω τα αγνά ψυχικά συναισθήματα που με κατέχουν ύστερα από την πείρα μιας ολόκληρης ζωής, γεμάτης από χαρές και λύπες, πόνους και συγκινήσεις, δοκιμασίες κι ελπίδες, επίπονης σκληρής δουλειάς για την επικράτηση και την αποδοχή μου σαν υγιές και ωφέλιμο κύτταρο μέσα στο ανθρώπινο κοινωνικό σύνολο που εντάχθηκα.

Καλά να είσαι αγαπητή μας χωριανή Μαρία, για να σε αξιώσει ο Μεγαλοδύναμος που βαθιά πιστεύεις, να δούμε άλλη μια συλλογή σου!

 

Οι ιδιωτικές εκκλησίες

Η ευλάβεια των Κριτσωτών δε σταματάει μέχρι εδώ. 52 είναι οι καταγεγραμμένες εκκλησίες στην περιφέρεια Κριτσάς, δείγμα της βαθιάς πίστης προς τα Θεία.

 Δυο χωριανοί μας εκεί ψηλά στο Οροπέδιο του Καθαρού διέθεσαν αρκετά από το υστέρημά τους για να τιμήσουν και να μείνουν στην αιωνιότητα, αγαπητά τους πρόσωπα, που έφυγαν πολύ νωρίς στους ουρανούς.

1)Στη θέση Λάγουρου ο Γεώργιος Λιανάκης του Εμμ. κατασκεύασε το ξεχωριστό αυτό εκκλησάκι, αφιερωμένο στον Άγιο Μανουήλ.

Με τον τρόπο αυτό θέλησε να τιμήσει τη μνήμη του αδικοχαμένου του γιου Εμμανουήλ, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Καστέλι στο δρόμο Αγίου Νικολάου – Κριτσάς.

Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά τον 15Αυγουστο (Κοίμηση της Θεοτόκου), τελείται Θεία Λειτουργία με μεγαλοπρέπεια και προσφορά στους εκκλησιαζόμενους από την ενορία της Παναγίας Οδηγήτριας, όπου παρεχωρήθη, κέρασμα με ποικιλία εδεσμάτων και ποτών.

 

 

 2)Στη μέση του κάμπου επίσης στο Οροπέδιο του Καθαρού, το μάτι του επισκέπτη πέφτει στο κάτασπρο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου του Αποκεφαλιστή, (του Μεσοκαμπίτη, όπως αποκαλείται).

Χτίστηκε από τη Γαλάτεια Μιαούλη στη μνήμη του πρόωρα αποθανόντος συζύγου της Αντωνίου και του γιού της.

Στις 29 Αυγούστου λειτουργείται και πλήθος κόσμου έρχεται να προσκυνήσει τον Άγιο.

Τέλος παρατίθεται από την κτήτορα ένα πλούσιο τραπέζι, με βραστό, πιλάφι κ.λ.π. σε όλους τους προσκυνητές.

 

Υ.Γ. Τα αναφερόμενα εκκλησάκια-προσκυνητάρια τοποθετήθηκαν από χρόνια.

 1) Τα περισσότερα έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου κι έχουν άσχημη εικόνα. Κάποιων οι εικόνες έχουν μαυρίσει ή είναι τελείως κατεστραμμένες.

 2) Σε ελάχιστα από αυτά  καίει  το καντήλι. Βέβαια προς τιμή τους κάποιοι συνεχίζουν να τα φροντίζουν

 3)     Κλείνοντας το οδοιπορικό μου, εύχομαι ολόψυχα τέτοια εκκλησάκια από δω και πέρα να τοποθετούνται μόνο για λόγους λατρείας και προστασίας και όχι λόγω ατυχημάτων. Αμήν!!

Γιάννης Κ. Ταβλάς

Πρόεδρος Συλλόγου Κριτσωτών Αττικής «Ο ΚΑΣΤΕΛΛΟΣ» Χαλκοκονδύλη 27 ΟΜΟΝΟΙΑ