ΟΙ ΚΑΜΠΑΝΕΣ -ΟΒΙΔΕΣ ΣΤΟ ΚΑΘΑΡΟ ΚΡΙΤΣΑΣ

 

ΜΙΚΡΑ ΨΗΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΟΙ ΟΒΙΔΕΣ-ΚΑΜΠΑΝΕΣ ΣΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΣΑΣ,

 ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

 Έγραφαν οι εφημερίδες για πολλά χρόνια μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο:

 

·         Ψαράς βρήκε οβίδα από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο στα Καμμένα Βούρλα.

·         Σκάλιζαν το οικόπεδό τους στις Σέρρες και ξέθαψαν… οβίδα!

·         Βρέθηκε οβίδα όλμου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σε χωράφι του Αλμυρού.

·         Εντυπωσιακές εικόνες από την ανατίναξη οβίδας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα στη θάλασσα.

Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία και ασφάλεια

·         Οβίδα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου εντοπίστηκε στο Ηράκλειο.

Βρέθηκε κατά την διάρκεια εργασιών στην περιοχή Κομμένο Μπεντένι.

·         Οικογένεια ανακάλυψε ότι ζούσε επί 70 έτη πάνω σε οβίδα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

·         Έσκαβε και «χτύπησε» ενεργή οβίδα στα Καλέσα – Τυχερός στάθηκε ο πρόεδρος της Κοινότητας Καλεσών

·         Το μεσημέρι που δεν πρόκειται να ξεχάσει ποτέ βρίσκοντας την ξεχασμένη οβίδα στο χωράφι του.

·         Εξουδετέρωση βόμβας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τη βρήκαν λουόμενοι το καλοκαίρι.

Τέτοια πολλά διαβάζαμε επί χρόνια!

Τι είναι η οβίδα και ποια η προέλευσή της.

1.  Bλήμα πυροβόλου (π.χ. κανονιού ή όλμου), μεγάλου διαμετρήματος σε αντίθεση με τη σφαίρα.

2.  Βλήμα πυροβόλου όπλου που προκαλεί έκρηξη στο μέρος όπου πέφτει.

Η ρίψη των περισσοτέρων γίνεται από αεροπλάνο ή με βομβοβόλο μηχάνημα ή ακόμα και με το χέρι.

 Στην τελευταία αυτή περίπτωση οι βόμβες είναι πολύ μικρές και ονομάζονται χειροβομβίδες.

Επομένως, επί το πλείστον, είναι ένα βαρύ πυρομαχικό, το οποίο κυρίως ανήκει στους άνδρες του γερμανικού στρατού, που είχε επιχειρήσει στην Κρήτη, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Εκατοντάδες τα θύματα μετά τον πόλεμο

Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος έληξε, με ηττημένους τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους, αλλά πίσω τους άφησε ένα κόσμο πληγωμένο, με  τεράστιες καταστροφές και εκατομμύρια νεκρούς.

 Ως γνωστόν η μικρή Ελλάδα αντιστάθηκε ηρωικά αλλά το τελικό τίμημα ήταν μια χώρα μεταπολεμική ερειπίων.

Και δε φτάνουν όλα αυτά, αλλά είχαμε και στη συνέχεια απώλεια συνανθρώπων μας, από τα εγκαταλελειμμένα πυρομαχικά των Γερμανών, κατά την αποχώρησή τους.

Εκατοντάδες οι νεκροί ανά την Ελλάδα. Όμως κι εδώ στο χωριό μας είχαμε θύματα των παρατημένων πυρομαχικών.

Ο Θύλακας , το βουνό απέναντι από την Κριτσά, υπήρξε οχυρό των Γερμανών, με συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων όλων των ειδών όπλων και πυρομαχικών.

Κάποιο χωριανοί μας, βρήκαν φρικτό και άδικο θάνατο, σκαλίζοντας εκεί τα πυρομαχικά, για να πάρουν τη σεντίτιδα ή το μπαρούτι, για να τα χρησιμοποιήσουν στα φουρνέλα (σπάσιμο χαρακιών), ή ως λίπασμα στα χωράφια ! Στάθηκαν όμως άτυχοι κι έχασαν τη ζωή τους εκεί!

Οι Κριτσώτες Γιώργης Σκύβαλος και Γιώργης Τραντάς σκοτώθηκαν τόσο άδικα στη προσπάθειά τους να ανοίξουν κάποια πυρομαχικά. Μέγας θρήνος στην Κριτσά!

Κι όμως κάποια από αυτά τα πυρομαχικά έγιναν χρηστικά αντικείμενα!

Μετά το 1945 υπήρχαν πολλές δυσκολίες αλλά και πολύ παλιό πολεμικό υλικό. Το χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για να κατασκευάσουν χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας.

Ένα παλιό κράνος της Βέρμαχτ θα μπορούσε να μετατραπεί εύκολα σε περιόδους ανάγκης σε σουρωτήρι για την κουζίνα και μια χειροβομβίδα θα μπορούσε να γίνει μια χρηστική αυγουλιέρα. «Πενία τέχνας κατεργάζεται»

Κατσαρόλες κατασκευάστηκαν από φυσίγγια και από το φίλτρο μιας αντιασφυξιογόνας μάσκας φτιάχτηκε μια θήκη για καρφίτσες.

Μια θήκη για σφαίρες χρησίμευσε αργότερα ως κανάτα για το γάλα και ένα μικρό χωνί ήταν προηγουμένως τμήμα μιας χειροβομβίδας.

Δεκαπέντε διαφορετικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, θα μπορούσαν να έχουν κατασκευαστεί αποκλειστικά και μόνο από το υλικό ενός μπαζούκας.

 Για να μην εντοπιστούν από ανιχνευτές μετάλλων, νάρκες κατασκευάζονταν από γυαλί. Μετά το τέλος του πολέμου, το γυαλί αυτό έγινε μια ωραία γαβάθα, όμορφα ζωγραφισμένη και διακοσμημένη με λουλούδια.

 Τα βαγόνια από το παιδικό τρένο ήταν κάποτε κουτιά για φυσίγγια και o βραχίονας μεταφοράς μια οβίδας χρησίμευσε ως χριστουγεννιάτικο δέντρο σε μια οικογένεια.

Βλέπουμε δηλαδή ό,τι , ότι σκότωνε να γίνεται κάτι χρήσιμο για τον άνθρωπο σε ειρηνική περίοδο.

Οι οβίδες μετατρέπονται σε καμπάνες εκκλησιών!

Τέλειωσε ο πόλεμος και η Κριτσά βγήκε κι εκείνη λαβωμένη. Έχασε αρκετούς άνδρες της αλλά τη βρήκε και με πολλές καταστροφές.

Άφθονα τα πυρομαχικά στο Θύλακα κι αλλού στο χωριό. Και ο εφευρετικός Κριτσώτης με τις οβίδες είχε την έμπνευση να τις μετατρέψει σε καμπάνες.

Η έλλειψη χρημάτων από τις μεταπολεμικές ενορίες μας, τους οδήγησε στην επεξεργασία των οβίδων και στη μετατροπή τους σε καμπάνες και να τις τοποθετούν σε κάποια εξωκλήσια, κυρίως του Καθαρού όρους.

Κάθε μια έχει και την ιστορία της, αλλά η πιο γνωστή κατά τους γεροντότερους που θυμούνται, είναι εκείνη της Παναγίας Κοπρακιανής, με τις δυο καμπάνες. Η μια η πρώτη τοποθετημένη είναι οβίδα και η δεύτερη κανονική.

Αλλά πως έγινε να έχουμε δυο καμπάνες σήμερα;

Στη συζήτηση για το θέμα αυτό και στην απορία μου να τι μου εξιστόρησε ο π. Γεώργιος Μπροκάκης, στην ενορία του οποίου υπάγεται η εκκλησία.

Πριν από είκοσι περίπου χρόνια ήρθε φιλοξενούμενος στη μάντρα του Θραψανιώτη , ο εκ του Χριστού Ιεράπετρας αείμνηστος Θεοχάρης Προβατάκης, (Θεολόγος, Ιστοριογράφος, Αρχαιολόγος ,διετέλεσε διευθυντής συντονιστής του Υπουργείου Πολιτισμού, κλπ). Την επομένη γιόρταζε η Παναγία Κοπρακιανή, (Γενέθλιον της Υπεραγίας Θεοτόκου), 8 του Σεπτέμβρη κι έρχεται στον εσπερινό.

Εξεπλάγην με την καμπάνα-οβίδα στο καμπαναριό και ζήτησε από τον π. Γεώργιο να την πάρει και στη θέση της να τοποθετήσει μια κανονική. Ο π. Γεώργιος δικαίως αρνήθηκε για σεβόμενος την ιστορικότητα του γεγονότος και της μνήμης εκείνου που την τοποθέτησε.

Έκτοτε αποφάσισε και η Ενορία του Αγίου Γεωργίου Χαρακίτη, με δαπάνες της κατασκεύασε ένα διπλό καμπαναριό κι έτσι τοποθετήθηκε μια σύγχρονη καμπάνα.

 Από τότε, η Παναγία η Κοπρακιανή, ψηλά στο Καθαρό, καλεί τους πιστούς στη λειτουργία, δυο φορές και με τη μια και με την άλλη καμπάνα!

Στις μέρες μας  συνεχίζει να σημαίνει για να  υπενθυμίζει σε μας του παλαιότερους, τα δεινά από τη  Γερμανική κατοχή της πατρίδας μας.

Ο φωτογραφικός φακός, αποθανάτισε όλες τις εκκλησίες τόσο στο Οροπέδιο του Καθαρού, όσο και στις παρυφές της Κριτσάς, με καμπαναριό οβίδα και τις παραθέτω προς ενημέρωση και παρακαταθήκη για τις μετέπειτα γενιές:

1.   Παναγία Κοπρακιανή Καθαρού με  δυο καμπάνες, (είπαμε την ιστορία της παραπάνω).

 

                

2.   Άγιος Γεώργιος, στα Χειροκουμιά Καθαρού.

 

3.   Τίμιος Σταυρός Καθαρού, με δυο καμπάνες, στη θέση Πόρους.

 

4.   Άγιος Δημήτριος, στις Μαύρες Καθαρού.

 

5.   Αφέντης Χριστός, στα Μέσα Όρη.

 

6.    6.   Άγιος Κων/νος και Ελένη, στην τοποθεσία Παναγία Κερά-Λάκκοι, Κριτσάς.

    Βαθιά είναι η πίστη των κατοίκων της Κριτσάς προς τα Θεία. Από το γιαλό μέχρι το Οροπέδιο του Καθαρού -μια πολύ μεγάλη έκταση- συναντάς πενήντα δύο διάσπαρτα  μικρά και μεγαλύτερα κάτασπρα εκκλησάκια.

Εκεί ψηλά στο Οροπέδιο του Καθαρού, τον προικισμένο τόπο, οκτώ ξωκλήσια λειτουργούνται με πίστη και σεβασμό από των παλαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα.

Οι Κριτσώτες ανεβαίνουν από το χωριό και μαζί με τους σχεδόν μόνιμους εκεί βοσκούς-συγχωριανούς τους, συναντιούνται στις γιορτές και με  πίστη, ευλάβεια, τιμούν τους Αγίους.

 Σ΄ αυτά τα απλά αλλά τα τόσο γοητευτικά  εκκλησάκια, που πριν χρόνια πολλά, κάποιοι πρόγονοί τους τούς αξίωσε ο Θεός να κτίσουν.

Κι ενώ  ο ήλιος κρύβεται πίσω από το Λάζαρο, ακούγοντας τους ύμνους της εκκλησίας,  νιώθεις ότι δεν πατάς στη γη αλλά   η ψυχή σου  πετάει προς τα Ουράνια, μακριά από κάθε πρόβλημα και στενοχώρια!

Γιάννης Κ.Ταβλάς  Συνταξιούχος Δάσκαλος,

 ο εκ γενέτειρας Κριτσάς Λασιθίου.