Η ΖΩΗ ΤΩΝ ΒΟΣΚΩΝ ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΡΙΤΣΑΣ

 

ΟΙ ΒΟΣΚΟΙ, ΤΑ ΜΙΤΑΤΑ(ΜΑΝΤΡΕΣ) ΚΑΙ ΤΑ ΤΥΡΟΚΕΛΙΑ

 ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΡΙΤΣΑΣ

Ο ΤΗ ΠΑΝΤΕΡΜΗ ΒΟΣΚΗΚΗ ΕΝΑ ΣΕΡΝΤΑ ΤΟΝ ΕΧΕΙ

ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΑΜΟΝΑΧΟΣ ΛΙΑΖΕΙ, ΧΙΟΝΙΖΕΙ, ΒΡΕΧΕΙ!

(Θεόκλητη Ζαχαριά)

Η τέχνη της παρασκευής του τυριού κατά τη Μυθολογία!

Η τέχνη της παρασκευής τυριού στην Ελλάδα, έχει μια ιστορία αιώνων.

Φαίνεται ότι ξεκίνησε μια όμορφη ηλιόλουστη μέρα όταν οι θεοί στον Όλυμπο, ιδιαίτερα ευχαριστημένοι από τις θυσίες των θνητών, αφού έφαγαν και ήπιαν ωραίο κρασί, αποφάσισαν σε ανταπόδοση να τους χαρίσουν ένα δώρο διαχρονικής αξίας.

 

         Κοπάδια στο Καθαρό

Έστειλαν λοιπόν τον Αρισταίο, γιο του Απόλλωνα και εγγονό του Δία, που τον είχαν μεγαλώσει οι νύμφες και είχε μάθει από αυτές την τέχνη της παρασκευής τυριού, για να διδάξει τους Έλληνες πώς θα φτιάχνουν το τυρί.

 Έτσι μας πληροφορεί ο Διόδωρος ο Σικελός, ελληνικής καταγωγής ιστορικός.

Οι βοσκοί, του Καθαρού και τα μιτάτα

Ό,τι καλύτερο στα γαλακτοκομικά, ξεκινά με ένα υγιές κοπάδι ελευθέρας βοσκής, με ζώα που τρέφονται με μια αγνή και πλούσια βουνίσια χλωρίδα, αναπνέουν καθαρό αέρα και πίνουν γάργαρο νερό.

 Αυτό φαίνεται απλό αλλά είναι πραγματικά δύσκολο να διασφαλιστεί.

Το άρμεγα είναι τέχνη

Οι ανεξερεύνητες γωνιές της Ελλάδας πάντα μπορεί να κρύβουν εκπλήξεις που δεν τις φαντάζεσαι και δεν τις περιμένεις.

Κάποιες από αυτές θα τις βρεις σε ακριτικές ακτές και άλλες στα ψηλά βουνά, όπως στο Οροπέδιο του Καθαρού. 

Εκεί, στον ξεχωριστό αυτό τόπο, που τρέφονται  μερικές χιλιάδες αιγοπρόβατα και οι βοσκοί ζουν τους περισσότερους μήνες του χρόνου κοντά στη φύση και τον καθαρό αέρα.

 Τα βράδια κοιμούνται, στα  ιδιαίτερα παραδοσιακά κτίσματα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ορεινών γενικά περιοχών της Κρήτης , τα ονομαζόμενα  μιτάτα.

Τα μιτάτα είναι μικρά πετρόχτιστα, (με ξερολιθιά), χαμηλά ισόγεια σπιτάκια τα οποία χρησιμοποιούνται ως προσωρινά καταλύματα για τους βοσκούς κι έχουν τις ρίζες τους από τη Μινωική Κρήτη.

Δίπλα από το κυρίως δωμάτιο υπάρχει άλλο ένα για τυροκομείο και παραδίπλα απλώνεται η μάντρα για τη φύλαξη των αιγοπροβάτων τις βραδινές ώρες

Οι βοσκοί επειδή περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στους ορεινούς όγκους της περιφέρειας της Κριτσάς, υποχρεούται να δημιουργούν εκεί ένα δεύτερο σπίτι, ένα απλοϊκό κατάλυμα  στο βουνό, το μετόχι-μιτάτο.

Στα μιτάτα αυτά, οι κτηνοτρόφοι διαμένουν, μαντρίζουν και αρμέγουν τα ζώα, και τυροκομούν τα τυριά τους εκεί δηλαδή γίνεται η επεξεργασία του γάλακτος , μακριά από τις μόνιμες κατοικίες τους.

Η ρίζα της λέξης μιτάτο είναι λατινική. Το λατινικό “Metatum” σημαίνει στρατιωτικό κατάλυμα. Η λέξη  αργότερα χρησιμοποιήθηκε από τους βυζαντινούς και  έφτασε μέχρι εδώ με σχεδόν την ίδια ερμηνεία.

Η διαδικασία της τυροκόμησης και το κεφαλοτύρι του Καθαρού

(Το τυρί ωριμάζει με στοργή και… γνώση!)

Αρχικά το τυρί της τρύπας, όπως αλλιώς λέγεται, τυροκομείται από παστεριωμένο πρόβειο γάλα.

Το γάλα ζεσταίνεται στους 35 ᵒC βαθμούς, προστίθεται αλάτι και στη συνέχεια ξεκινάει η διαδικασίας πήξης με την πυτιά.

 Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της, τα κεφάλια που επιλέγουν οι βοσκοί κατεβαίνουν και φυλάσσονται στην τρύπα (τυροκέλια), αυτό τουλάχιστο γινόταν παλαιότερα, (βλέπε εικόνες) για όσο διάστημα χρειαστεί για να ωριμάσουν.

 

 Τυροκέλια στο Καθαρό

Στα υπόγεια αυτά τυροκέλια, σίγουρα ο συνδυασμός της χαμηλής θερμοκρασία μαζί με το φυσικό περιβάλλον μιας ουσιαστικά  σπηλιάς, μαζί με την εκλεκτή ποιότητα γάλακτος και ο παραδοσιακός τρόπος τυροκόμησης,  μάς δίνει αυτό το υπέροχο σπάνιο τυρί.

Επομένως, τεράστια σημασία για την ωρίμανση, έχουν η θερμοκρασία και η υγρασία. Ουσιαστικά, στους χώρους ωρίμανσης αυτοί οι δυο παράγοντες ελέγχονται, έτσι ώστε να δημιουργείται το ιδανικό για κάθε τυρί περιβάλλον.

Οι ιδανικές αυτές συνθήκες  εντός των οποίων ωριμάζουν τα  κεφαλοτύρια, τους  προσδίδουν επίσης  τον  αψή και πιπεράτο χαρακτήρα τους, την εξαιρετική γεύση που παραμένει στο στόμα, λόγω της  λιπαρότητας των πρωτεϊνών και όσο παλαιώνει τόσο γίνεται καλύτερο.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, η καθαριότητα του χώρου είναι καθοριστικής σημασίας.

Ο κάθε τύπος τυριού ωριμάζει διαφορετικά: τα σκληρά τυριά ωριμάζουν από το εσωτερικό τους προς την εξωτερική επιφάνεια.

Αντίθετα, τα τυριά με μαλακή ή «πλυμένη» φλούδα ωριμάζουν από έξω προς τα μέσα, καθώς στην επιφάνειά τους υπάρχει ενεργή χλωρίδα.

 Άσχετα με τον τρόπο που ωριμάζει το κάθε τυρί, αυτό που έχει σημασία για το τελικό αποτέλεσμα είναι να έχει δοθεί η δέουσα προσοχή στο στάδιο αυτό της παραγωγής και να έχει γίνει και η ανάλογη...υπομονή!

Άλλα τυροκομικά προϊόντα

Αν ανατρέξουμε σε παλαιότερα χρόνια, μέσα σε απλούς χώρους, με πρωτόγονα μέσα και εμπειρικές γνώσεις, οι κτηνοτρόφοι τυροκομούσαν το γάλα.

   Το   βουργιάλι και ο Σπυρογιώργης

Τα είδη των τυριών που έφτιαχναν τότε στα μιτάτα του Καθαρού και συνεχίζουν οι περισσότεροι ακόμη, (γιατί κάποιοι προτιμούν να πουλούν το γάλα στον έμπορο), και σήμερα είναι το κεφαλοτύρι όπως προαναφέραμε και η μυζήθρα.

Έφτιαχναν πρώτα το τυρί, το έβαζαν στο τουπί που το είχαν τοποθετήσει πάνω στην τσιβέρα, κι αυτήν πλάι στο καζάνι. Στο καζάνι έμενε ο χουμάς. Έβαζαν πάνω από το τουπί ένα τουλουπάνι, και πάνω από αυτό μια λινάτσα στριμμένη και τυλιγμένη σε σπείρες, σα σαλίγκαρο.

Για το πήξιμο του γάλακτος χρησιμοποιούσαν αγαστέρα, δηλαδή το αποξηραμένο περιεχόμενο του στομαχιού αρνιού ή κατσικιού που δεν είχε φάει παρά μόνο γάλα. Το είχαν σφάξει δηλαδή πριν σακάσει.

Στη συνέχεια ανακάτευαν και το καζάνι που στο μεταξύ είχαν ρίξει στο χουμά το ανάχυμα, μια ποσότητα δηλαδή γάλακτος, προτιμότερο το κατσικίσιο, για να φτιάξουν από αυτό τη μυζήθρα. Όταν έπηζε και η μυζήθρα, την έβαζαν στο δικό της μικρό τουπί.

Το χουμά που έμενε στο τέλος στο καζάνι, τον έδιναν στο χοίρο που τις περισσότερες φορές έτρεφαν εκεί στο μιτάτο ή στο χωριό. Κι ήταν η πιο θρεπτική και υγιεινή τροφή για τους χοίρους.

Όταν το γάλα λιγόστευε αρκετά, το μιτάτο έκλεινε .Ο βοσκός άρμεγε τα πρόβατά του και το λιγοστό γάλα που έβγαζαν, το πήγαινε στο σπίτι του, για να πιουν φρέσκο τα παιδιά του, να το φτιάξει η νοικοκυρά του ξυνομυζήθρα, ξυνόγαλο, ξυνόχοντρο, γιαούρτι, να μαζέψει την τσίπα για να φτιάξει στάκα και από αυτήν στακοβούτυρο κλπ.

Η τυροκομική σε περιγραφή, Θεόκλητης Ζαχαριά

την περιοχή τη δική μας είναι λίγοι που τυροκομούν //// ρόλο παίζει για το τυρί από την αρχή της τυροκομικής //// τους βαθμούς που ζεσταίνεις το γάλα //// η ποιότητα της μαγιάς ///// , το τάραμα που του κάνεις να το σπάσεις εάν θέλει ξαναζέσταμα /// το πάτημα στο τουπί όταν βάζεις τη μαλάκα /// το τσιβίλιασμα στο γύρισμα το αλάτι που μπαίνει όταν ξετουπιστεί για να γίνει πλέον τυρί //// οι καιρικές συνθήκες //// αέρας , νοτιάς , ζέστη ,//// καθαρισμός και αερισμός στο τυροκέλι //// ακόμα και τι τρώνε τα οζά ///// άλλη γεύση αν είναι σκορδόχορτα , αροδαμοί , κ τ λ //// άλλο τυρί αναλόγως την εποχή /// τον τρόπο πηξίματος αν είναι πρόβατα γι αίγες ή ανάμιχτο το   ανάχυμα που κρατάς για την μυζήθρα πρόβιο η γίτσικο κρυγιόγαλο ή φρέσκο ///// όπως καταλαβαίνετε η τυροκομική ειναι πανεπιστήμιο και δεν μπορεί να την κάνει όποιος κι όποιος /// ναναι καλά ο βοσκός και να ζήσει πολλά χρόνια με υγεία ////

Τα εργαλεία τυροκομικής

Τα σπουδαιότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν στο μιτάτο, εκτός από το καζάνι χωρητικότητας περίπου (150 λίτρων), ήταν ο ταράχτης (κυλινδρικό ξύλο για το ανακάτεμα του γάλακτος στο καζάνι για να ξεχωρίσει το τυρί), η τσιβέρα (μικρή ξύλινη πλατφόρμα για να στραγγίζει το τυρί), η κουτάλα (μεγάλη, ξύλινη, τρυπητή για να βγάζουν τη μυζήθρα από το καζάνι), η σπάτουλα (ξύλινη, για να ξύνουν το πάτο του καζανιού να μην τσικνώσει), και το τουπί  (σκεύος από καλάμια ή βέργες λυγαριάς ,(σήμερα είναι πλαστικά), μέσα στο οποίο τοποθετείται το τυρί μέχρι να στραγγίσει ή να πήξει).

Οι γιορτές των βοσκών

ε χρόνο λαμβάνουν χώρα και δύο μεγάλα γεγονότα με επίκεντρο τα μιτάτα του Καθαρού.

Το πρώτο γεγονός είναι το κούρεμα των προβάτων, ή όπως το λένε στην Κρήτη η κουρά των προβάτων.

 Πρόκειται για μια ιεροτελεστία για τους βοσκούς που λαμβάνει χώρα συνήθως στο διάστημα από 15 Μαΐου μέχρι 15 Ιουνίου.

 Έτσι μαζεύονται στο μιτάτο κάθε βοσκού συγγενείς, φίλοι και άλλοι βοσκοί και κουρεύουν τα πρόβατα.

Όλο αυτό εξελίσσεται σε ένα μικρό γλέντι καθώς μπορεί να υπάρχουν και κρητικά όργανα παίζοντας παραδοσιακούς σκοπούς ενώ οι παρευρισκόμενοι τραγουδούν ριζίτικα τραγούδια.

Πιο πέρα σιγοψήνεται το αντικριστό αρνί, (παραδοσιακός τρόπος ψησίματος του αρνιού όπου τα κομμάτια του κρέατος τοποθετούνται γύρω από τη φωτιά και όχι πάνω από αυτή και ψήνεται για αρκετές ώρες), ενώ το κρασί ρέει άφθονο.

Το δεύτερο μεγάλο γεγονός είναι η Γιορτή του Μιτάτου.

Η γιορτή του Αγίου Μάμα προστάτη των ζώων, είναι συνάμα και γιορτή του μιτάτου.

Τον Ιούλιο οι βοσκοί με τις οικογένειες τους και φίλους πηγαίνουν να ανάψουν ένα κερί στον Άγιο που τους προστατεύει και στη συνέχεια μαζεύονται στα μιτάτα.

Εκεί οι άντρες τυροκομούν το γάλα και οι γυναίκες μαγειρεύουν παραδοσιακά εδέσματα όπως το πολύ γνωστό πιλάφι αλλά και το αντικριστό που προαναφέρθηκε.

Και πάλι στήνεται ένα μικρό γλέντι για να γιορτάσουν οι βοσκοί το επάγγελμα τους με τραγούδια, χορούς και άφθονο κρασί και τσικουδιά.

Απολαύστε μια ιδιαίτερη εμπειρία, επισκεφθείτε ένα μιτάτο γνωρίζοντας τον τρόπο που ζουν οι κάτοικοι του αλλά και τους ίδιους τους βοσκούς, οι οποίοι πάντα θα σας υποδεχτούν πρόσχαρα και θα σας φιλέψουν με το ‘βρισκούμενο.

Η κτηνοτροφική παράδοση στην Κριτσά

Η Κριτσά λόγω των ορεινών όγκων που την περιβάλουν, αλλά κυρίως το Οροπέδιο του Καθαρού, οδήγησε πολλές Κριτσώτικες αλλά και Ταπιώτικες οικογένειες από πολύ παλιά, να ασχοληθούν με τη βόσκηση των αιγοπροβάτων.

Είχαν δηλαδή ως κύριο επάγγελμα εκείνου του κτηνοτρόφου.

Αρκετές υπήρξαν οι οικογένειες που όλη τους τη ζωή την πέρασαν τρέφοντας αιγοπρόβατα , στο Οροπέδιο του Καθαρού τον περισσότερο καιρό, αλλά και στον Κριτώτικο κάμπο, (το Χειμώνα).

Αναρίθμητες επίσης είναι οι ιστορίες και οι περιπέτειές τους.

Σκληρή πολύ σκληρή δουλειά, μέσα στο κρύο, το χιόνι, τη ζέστη και το συνεχές τρέξιμο.

Στις μέρες μας κάποιοι επιμένουν παρά τις δυσκολίες της δουλειάς να συνεχίζουν το επάγγελμα του πατέρα ή του παππού τους, αν και πολύ λιγότεροι στον αριθμό.

Οι βοσκοί της Κριτσάς  αποτέλεσαν μια ξεχωριστή κοινωνική ομάδα μέσα στο χωριό και πολλοί διακρίθηκαν όπως ο Αφορδακός Γιάννης, ο οποίος διετέλεσε και Πρόεδρος του χωριού.

Επίσης αρκετοί απέκτησαν μια οικονομική ευχέρεια για τους ίδιους και τους απογόνους τους.

Παλιοί κτηνοτρόφοι της Κριτσάς

Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε  τα περισσότερα ονόματα των παλιών βοσκών της Κριτσάς οι οποίοι επί το πλείστον δε ζουν, έτσι για να τιμήσουμε τη μνήμη τους, κατά το Μανώλη Αφορδακό τον συνταξιούχο αγροφύλακα.

1.     Aφορδακός Ιωάννης του Γεωργίου

2.     Αλέξης Μιχαήλ του Εμμ.

3.     Αποστολάκης Γεώργιος του Ιωάννου (Μαρδάτι)

4.     Ατσαλής Ιωάννης του Εμμ.

5.     Ατσαλής Ιωάννης του Στερεού (Φούσκης)

6.     Ατσαλής Μανώλης του Μιχ.

7.     Ατσαλής Μιχάλης του Εμμ.

8.     Αφορδακός Βασίλης του Νικολάου

9.     Αφορδακός Κων/νος του Γεωργίου

10.           Αφορδακός Κων/νος του Νικολάου

11.           Βάρδας Γεώργιος του Εμμ.

12.           Βάρδας Γεώργιος του Εμμ. (Ποθονικόλα)

13.           Βάρδας Γεώργιος του Ιωαν.

14.           Βάρδας Γεώργιος του Ιωάννου

15.           Βάρδας Γεώργιος του Μιχ.

16.           Βάρδας Δημ. του Ζαχαρία

17.           Βάρδας Δημήτρης του Ιωάννου

18.           Βάρδας Δημήτριος του Γεωργίου (Αασπασίας)

19.           Βάρδας Εμμ. του Γεωργίου

20.           Βάρδας Εμμ. του Γεωργίου (Ασπασίας)

21.           Βάρδας Εμμ. του Ιωάννου

22.           Βάρδας Εμμ. του Μιχ.

23.           Βάρδας Ζαχαρίας του Γεωργίου

24.           Βάρδας Ζαχαρίας του Εμμ.

25.           Βάρδας Ιωάννης του Αντωνίου

26.           Βάρδας Ιωάννης του Γεωργίου

27.           Βάρδας Ιωάννης του Εμμ.

28.           Βάρδας Ιωάννης του Μιχ. (Ηλιόπουλος)

29.           Βάρδας Κων.του Γεωργίου

30.           Βάρδας Κων/νος του Γεωργίου

31.           Βάρδας Κων/νος του Ιωάννου

32.           Βάρδας Μενέλαος του Ιωάννου

33.           Βάρδας Μιχάλης του Εμμ.

34.           Βάρδας Νικόλαος του Γεωργίου

35.           Βάρδας Νικόλαος του Γεωργίου

36.           Βάρδας Σταύρος του Γεωργίου

37.           Βάρδας Στυλιανός του Μιχ.

38.           Δαβράδος Εμμ. του Μιχ. (Φουντούλης)

39.           Δαβράδος Μιχ. του Εμμ. (Φουντούλης)

40.           Διαλυνάς Βασίλης του Ιωάννου

41.           Διαλυνάς Κων. του Ιωάννου

42.           Επιτροπάκης Αριστείδης του Ζαχαρία

43.           Επιτροπάκης Γεώργιος του Ιωάννου (Λέρης)

44.           Επιτροπάκης Ιωάννης του Ζαχαρία (Ζαχαρογιάννης)

45.           Ζαχαριάς εμμ. του Νικ.

46.           Θραψανιώτης Γεώργιος του Αντ.

47.           Θραψανιώτης Δημ. του Γεωργίου

48.           Θραψανιώτης Εμμ. του Ιωάννου

49.           Θραψανιώτης Εμμ. του Μιχ.

50.           Θραψανιώτης Ιωάννης του Εμμ.

51.           Θραψανιώτης Κων. του Γεωργίου

52.           Θραψανιώτης Μιχ. του Γεωργίου

53.           Θραψανιώτης Μιχ. του Εμμ.

54.           Θραψανιώτης Νικ. του Γεωργίου

55.           Θραψανιώτης Σοφοκλής του Αντ.

56.           Καμπανός Εμμ. του Φωτίου

57.           Καμπανός Ιωάννης του Φωτίου (Τάπες)

58.           Κερούλης Γεώργιος Εμμ.

59.           Κερούλης Μιχ. του Εμμ.

60.           Κλ΄ντζας Ευάγγελος του Γεωργίου

61.           Κλώντζας Γεώργιος του Εμμ.

62.           Κλώντζας Κων. του Εμμ.

63.           Κλώντζας Νικ. του Εμμ.

64.           Κοκκίνης Δημ. του Γεωργίου  (Κοκκινογιώργη)

65.           Κοκκίνης Κων. του Δημ. (Λαντούρος)

66.           Κοκκίνης Μιχ.του Γεωργίου   (Κοκκινογιώργη)

67.           Κοκκίνης Νικόλαος του Γεωργίου (Κοκκινογιώργη)

68.           Κοντογιάννης Αλέξανδρος του Κων.

69.           Κοντογιάννης Ιωάννης του Κων.

70.           Κουτάντος Μιχαήλ του Κων. (Μαρδάτι)

71.           Κουτουλάκης Δημήτριος του Γεωργίου

72.           Κουτουλάκης Δημήτριος του Κων.

73.           Κουτουλάκης Εμμ. του Γεωργίου

74.           Κουτουλάκης Ιωάννης Κων. (Βοράς)

75.           Κουτουλάκης Ιωάννης του Νικ. (Ζερβογιάννης)

76.           Κουτουλάκης Ιωάννης τουΜιχ.

77.           Κουτουλάκης Κίμωνας του Γεωργίου

78.           Κουτουλάκης Μιχαήλ του Κων. (Βοράς)

79.           Κουτσάκης Κων.του Γεωργίου

80.           Μακράκης Γεώργιος τουΚων.

81.            Μακράκης Θεόφιλος του Νικολάου

82.           Μακράκης Ιωάννης του Νικ.

83.           Μαρκάκης Νικ. του Φωτίου

84.           Μασσάρος Γεώργιος του Ζαχαρία

85.           Μασσάρος Κων/νος     (Μασσαρόκωστας)

86.           Μασσάρος Στερεός του Ζαχαρία

87.           Μπρόκος Βασίλειος του Γεωργίου

88.           Μπρόκος Γεώργιος του Δημ. (Λαγός)

89.           Μπρόκος Εμμ. του Ιωάννου (Φλουρής)

90.           Μπρόκος Ιωάννης του Σπύρου

91.           Μπρόκος Νικόλαος του Ιωάννου (Λουλούδης)

92.           Πάγκαλος  Εμμ. του Κων/νου

93.           Πάγκαλος Γεώργιος του Ιωάννου

94.           Πάγκαλος Ιωάννης του Μιχ.

95.           Σγουρός Ιωάννης του Δημ. (Ασκονταύλης)

96.           Σγουρός Κων/νος του Δημ.(Αρκουδιάρης)

97.           Σγουρός Μιχαήλ του Δημ. (Μασσαρορήνης)

98.           Σγουρός Μιχαήλ του Κων. (Μπεκάτσας)

99.           Ταβλά Γεώργιος τουΜιχ.

100.      Ταβλάς Γεώργιος του Νικ. (Ξύστρας)

101.      Ταβλάς Κων/του Νικ. (Κορεάτης)

102.      Τζανάκης Γεώργιος του Εμμ. (Λιμενάρχης)

103.      Τζανάκης Δημήτρης του Πέτρου

104.      Τζανάκης Κων/νος του Εμμ.

105.      Τζανάκης Πέτρος του Στερεού

106.      Τζώρτζης Γιάννης του Χρίστου

107.      Τζώρτζης Χρίστος του Νικολάου

 

Ας γνωρίσουμε τώρα τη νεότερη γενιά των κτηνοτρόφων της Κριτσάς

1.                 Ατσαλής Εμμ. του Ιωάννου

2.                 Αφορδακός Κων. του Βασ

3.                 Αφορδακός Νικ. του Βασ

4.                 Αφορδακός Νικ. του Μιχ.

5.                 Αφορδακός Στερεός του Κων.

6.                 Βάρδας Αντώνιος του Ιωάννου

7.                 Βάρδας Γεώργιος του Ιωάννου

8.                 Βάρδας Γεώργιος του Σταύρου

9.                 Βάρδας Γεώργιος του Στάυρου

10.            Βάρδας Εμμ. του Γεωργίου

11.            Βάρδας Εμμ. του Ζαχαρία

12.            Βάρδας Εμμ. του Ιωάννου

13.            Βάρδας Ιωάννης του Γεωργίου

14.            Βάρδας Ιωάννης του Εμμ.

15.            Βάρδας Ιωάννης του Κων.

16.            Βάρδας Κων, του Ιωάννου

17.            Βάρδας Μάρκος του Γεωργίου

18.            Βάρδας Μιχ. του Ιωάννου

19.            Βάρδας Νικ. του Γεωργίου

20.            Βάρδας Νικ. του Γεωργίου

21.            Δαβράδος Εμμ. τουΙωάννου

22.            Δαβράδος Ιωάννης του Εμμ.

23.            Ζαχαριάς Κων. Του Εμμ.

24.            Ζαχαριάς Νικ. του Εμμ.

25.            Ζαχαριουδάκης Ιωάννης του Ευθυμίου

26.            Θραψανιώτης Αντώνιος του Ιωάννου

27.            Θραψανιώτης Αντώνιος του Μιχ.

28.            Θραψανιώτης Γεώργιος του Μιχ.

29.            Θραψανιώτης Πέτρος του Μιχ.

30.            Καμπανός Μιχ. του Φωτίου

31.            Κερούλης Εμμ. του Γεωργίου

32.            Κοκκίνης Δημήτριος του Κων.

33.            Κοκκίνης Νικ, του Γεωργίου

34.            Κοντογιάννης Γεώργιος του Ιωάννου

35.            Κουτουλάκης Εμμ. του Γεωργίου

36.            Κουτουλάκης Κων. του Ιωάννου

37.            Κυριάκος Θεόφιλος του Κων.

38.            Μακράκης Νικ. του Ιωάννου

39.            Μπρόκος Γεώργιος του Ιωάννου

40.            Μπρόκος Δημήτριος του Γεωργίου

41.            Μπρόκος Ιωάννης του Γεωργίου

42.            Μπρόκος Ιωάννης του Κων.

43.            Μπρόκος Κων. του Γεωργίου

44.            Πάγκαλος Μιχαήλ του Ιωάννου

45.            Περάκη Μαρία του Χαραλάμπου

46.            Σγουρός Γεώργιος του Μιχ.

47.            Σγουρός Δημ. του Μιχ.

48.            Ταβλάς Εμμ. του Κων.

49.            Τζανάκης Εμμ. του Γεωργίου

50.            Τζανάκης Ιωάννης του Κων.

51.            Τζανάκης Κων. του Ιωάννου

52.            Τζιρής Γεώργιος του Εμμ.

53.            Φαζός Εμμ. του Κων.

54.            Φραγκάκης Κων. του Γεωργίου

                                                                           ΓΙΑΝΝΗΣ Κ. ΤΑΒΛΑΣ

 Βοσκός είναι………!

Κάθε φορά που βρίσκομαι στα Αστερούσια, πάω και τον βλέπω.

Και δεν θα μπορούσα να μη πάω, γιατί θα ήταν σαν να πήγαινα σε εκκλησιά και να μη προσκυνούσα τους αγίους.

Βοσκός είναι.

Όχι κτηνοτρόφος, όχι τσομπάνης, όχι τσέλιγκας. Βοσκός.

«Γιατί η βοσκική, δεν είναι επάγγελμα, είναι αθρωπιά» κατά που μου ‘χει εξηγήσει.

Σαράντα τόσα χρόνια είμαστε φίλοι. Και ας μη βρισκόμαστε συχνά. Ίσως γι αυτό η φιλία μας εξακολουθεί να είναι στέρεη.

Την τελευταία φορά που πήγαινα στα Καλά Λιμάνια, πέρασα από το μιτάτο του.

Μέτρο το μέτρο πήγαινα το αυτοκίνητο, για να παραμείνω όσο περισσότερο γινόταν στα Αστερούσια.

Κοίταζα τα σπηλιάρια του βουνού και ήμουν βέβαιος ότι θα έβλεπα να πορίζουν απ’ αυτά οι ασκητές των θρύλων, με τις γενειάδες να σέρνονται στο χώμα και ολόγυμνοι να πορεύονται στο Αγιοφάραγγο. Ούτε αυτή τη φορά αξιώθηκα να τους δω. Μόνο γεράκια έβλεπα να ζυγιάζονται πάνω από τις βουνοκορφές.

Φτάνοντας στο μιτάτο, παραξενεύτηκα και ανησύχησα ταυτόχρονα.

Για πρώτη φορά δεν είδα τον φίλο μου να τρέχει να με προϋπαντήσει. Ήρθαν τα δύο σκυλιά του κι από κοντά ήρθε και ο γιός του.

«Καλώς όρισες μπάρμπα» μου ‘πε το κοπέλι, φανερά χαρούμενο που μ’ έβλεπε.

«Καλώς σας βρήκα. Πού είναι μπρε ο κύρης σου;» Τον ρώτησα, σαρώνοντας με τα μάτια μου τον χώρο.

Γέλασε το βοσκαρουδάκι και άρχισε να κλωτσά τα χαλίκια.

«Πού να ‘ναι, δεν τονε κατέχεις;» Μου απάντησε, αντιρωτώντας με.

Και πριν προλάβω να ρωτήσω για λεπτομέρειες, ήρθαν από μόνες τους.

«Χρειάστηκε να πουλήσει μια πενηνταριά ζούμπερα και γι αυτό εξαφανίστηκε. Θα γιαγύρει σε δυό τρεις μέρες. Ετσά κάνει κάθε φορά που πουλεί ζωντανά. Εξαφανίζεται στο βουνό και τα κλαίει» μου ‘πε ο γιός.

Δεν πίστευα στ’ αφτιά μου.

«Καλά, στεναχωριέται επειδή πουλά τα πρόβατα;» ρώτησα και αμέσως μετάνιωσα για την κουβέντα που είπα.

«Καλιά έχει να πουλήσει εμένα, παρά τα πρόβατά του» ήρθε καινούργια κουβέντα από το βοσκαρουδάκι.

Δεν χρειαζόμουν ν’ ακούσω περισσότερα.

Σαν σε κινηματογραφική ταινία πέρασαν μπροστά στα μάτια μου πολλές σκηνές που είχα δει στο παρελθόν.

Τον ξαναείδα μέσα στη βροχή να έχει βγάλει το αδιάβροχό του για να σκεπάσει δύο νεογέννητα κατσικάκια. Τον ξαναείδα να δίνει στα σκυλιά του τα μπισκότα που κουβαλούσε στη βούργια του, γιατί τους άρεσαν.

Τον ξαναείδα να κοιμάται αγκαλιά με την κουτσή προβατίνα, που υπεραγαπούσε, επειδή ήταν ανάπηρη.

«Κατέχω τονε τον κύρη σου αντράκι μου. Άμα γιαγύρει, να μου τονε φιλήσεις και να του πεις πως θυμούμαι την κουβέντα που μου ‘πε, ότι η βοσκική είναι αθρωπιά» είπα στο βοσκαρουδάκι.

«Καλά τα λες μπάρμπα, μα η πολλή αθρωπιά σκοτώνει τον άνθρωπο» μου αντιγύρισε ο ντελικανής.

Φεύγοντας από τα Αστερούσια, σκεφτόμουν ότι μπορεί να μην είδα κανέναν άγιο ασκητή στα σπηλιάρια του βουνού, ήμουν όμως βέβαιος ότι εδώ και σαράντα χρόνια εγνώριζα έναν και δεν το είχα καταλάβει.

Μιχάλης Στρατάκης