ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

 

ΤΑ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΣΑ

ΚΑΙ Η ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ, ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΘΕΟΛΟΓΟ.

Γράφει ο Γιάννης Κ.Ταβλάς

 

Είναι γνωστόν στους παλαιότερους Κριτσώτες , ότι πριν κάποιες 10ετίες ,στήνονταν στην Κριτσά , στις απόκριες , αρκετά χοροστάσια.

 Σχεδόν όλα τα καφενεία και ήταν και πάρα πολλά τότε, τις ημέρες των απόκρεων στηνόταν κάθε βράδυ,  ένα τρικούβερτο γλέντι.

Ο λυράρης ή ο βιολάτορας στη μέση με το λαουτιέρη και γύρω γύρω χόρευαν νέες, νέοι αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας.

Με απλά πράματα, ένα κατρούτσο κρασί ή ένα καραφάκι ρακή, λίγες ελιές, παξιμάδι, ντοματούλα, πατάτα στη χόβολη, καμιά ρέγγα ίσως, αλλά με πολύ κέφι και με χορό, κυλούσε ευχάριστα η βραδιά.

Όλη μέρα δούλευαν την Κριτσώτικη γη και το βράδυ στα χοροστάσια ξεσκούσαν!

Ας προσπαθήσουμε να απαριθμήσουμε τα τότε υπάρχοντα καφενεία:

1. Ζαχαριάς Μύρων του Γεωργίου (ΠΕΡΓΙΟΛΙΚΙΑ), 2. Διαλυνάς Κων/νος του Παναγιώτη γνωστό στο Καραντά. Εδώ συνήθιζαν οι χωροφύλακες του Σταθμού Κριτσάς να έρχονται κάθε πρωί κι έπιναν τον καφέ τους. (ΚΟΥΚΙΣΤΡΕΣ), 3. Διαλυνάς Εμμανουήλ του Γεωργίου (ΚΟΥΚΙΣΤΡΕΣ), 4. Διαλυνάς Ιωσήφ (ΚΟΥΚΙΣΤΡΕΣ)

5. Αφορδακός Μιχαήλ του Νικολάου (ΧΡΙΣΤΟΣ), 6. Αφορδακός Ιωάννης του Γεωργίου (ΧΡΙΣΤΟΣ), 7. Μπρόκου Ελένη του Ιωάννου (ΧΡΙΣΤΟΣ), 8. Κουτουλάκη Καλλιόπη του Ιωάννου – Ζερβογιάννη (ΧΡΙΣΤΟΣ), 9. Λιανάς Διονύσιος του Ιωάννου (ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ), 10. Παπαδομιχελάκη Αικατερίνη του Νικολάου (ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ), 11. Πάγκαλος Γεώργιος του Μιχαήλ (Μπίχλης) (ΠΕΡΑ ΠΛΑΤΑΝΟ), 12. Σγουρός Μιχαήλ του Δημητρίου (Αρκουδιάρης) (ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ), 13. Δαβράδος Εμμανουήλ του Μιχαήλ, με την υπέροχη ταράτσα του, (ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ), 14. Κουτουλάκης Εμμανουήλ (Χαρομανώλης) (ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ), 15. Σγουρός Μιχαήλ του Αριστείδη (ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ), 16. Κουτάντου Πηγή του Δημητρίου (ΚΑΜΑΡΑ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΡΟΜΟ), 17. Κλώντζα Δέσποινα (Δεσποινούλα) του Εμμανουήλ (ΠΑΛΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 18. Πάγκαλος Κων/νος του Μιχαήλ (ΠΑΛΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 19. Παγκάλου Μαρία του Ιωάννου, ( Χατζομαρία) (ΠΑΛΙΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 20. Πόθος Ιωάννης (ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, τώρα κατάστημα Σκύβαλος Γεώργιος), 21. Ταβλάς Μιχαήλ του Γεωργίου (ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ), 22. Σαριδάκης Εμμανουήλ του Γεωργίου (ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ), 23. Ζαχαριάδης Εμμανουήλ του Νικολάου-Μάνταλος, (ΠΛΑΤΕΙΑ ΔΕΤΟΡΑΚΗ), 24. Σιγανού Χρυσαυγή του Κων/νου (ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΛΑΤΑΝΙΑ), 25.Πόθος Νικόλαος (Ποθονι- κόλας) (ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΛΑΤΑΝΙΑ), 26. Βασαλάκης Ζαχαρίας του Γεωργίου ( ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΡΟΜΟ-ΠΑΝΑΓΙΑ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ), 27. Ατσαλής Μιχαήλ (Δραγάτης) (ΝΕΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 28. Κοκκίνης Νικόλαος (ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ), 29. Κουτουλάκης Εμμανουήλ του Γεωργίου (Κωστομανώλης) (ΝΕΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 30. Βάρδας Εμμανουήλ του Γεωργίου (ΝΕΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 31. Αδαμάκης Εμμανουήλ (ΝΕΑ ΠΛΑΤΕΙΑ), 32. Κοντογιάννη Αικατερίνη του Ιωάννου (ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΟΙΚΙΑ ΔΑΤΣΕΡΗ ΜΑΝΩΛΗ), 33. Κουτάντου Ζαμβία του Ιωάννου (ΠΛΑΙ), 34. Κουρίνος Δημήτριος του Εμμανουήλ (ΠΑΛΑΙΜΥΛΟΣ-ΣΧΟΛΕΙΟ), 35. Αλέξη Μαρία του Αντωνίου ( ΠΑΛΑΙΜΥΛΟΣ), 35. Κλώντζας Ξενοφών του Εμμανουήλ (ΠΑΛΑΙΜΥΛΟΣ), 36. Κλώντζας Εμμανουήλ του Ξενοφώντος (ΠΑΛΑΙΜΥΛΟΣ), 37. Τζώρτζης Εμμανουήλ του Νικολάου (ΠΑΛΑΙΜΥΛΟΣ), 38. TO ΣΤΕΚΙ» της Μαρίας Μπινιχάκη, στο (ΧΡΙΣΤΟ) και 39. Της Καλλιόπης Χαρτζηγιάννη και στη συνέχεια του Λευτέρη Κουτάντου στον (ΠΑΛΑΙΜΥΛΟ).

 Αρκετά από τα παραπάνω καφενεία, τις απόκριες κάθε χρόνο, μετατρέπονταν και σε χοροστάσια, όπως προαναφέραμε,(δεκάξι τον αριθμό), γίνονταν δηλαδή τόποι αναψυχής και διασκέδασης των γλεντζέδων Κριτσωτών και όχι μόνο.

Ας μιλήσουμε και για τα καφενεία τ’Αοριού

 Στο Οροπέδιο του Καθαρού, από τα πολύ παλιά, το καλλιεργούσαν ή είχαν τις μάντρες τους, οι Κριτσώτες βοσκοί και ήταν και αρκετοί. Μάλιστα, πολλούς μήνες μέχρι να πιάσουν τα κρύα και οι βροχές, έμεναν εκεί ,σε απλά πετρόκτιστα, (ξεροτρόχαλα), μετόχια.

Επομένως το Καθαρό είχε αρκετό κόσμο την εποχή αυτή, μόνιμους κατοίκους ή πηγαινοερχόμενους στο χωριό, οπότε υπήρξε η ανάγκη να λειτουργούν και κάποια καφενεία.

Απλοί, πολύ απλοί, ήταν αυτοί οι χώροι, που μετατράπηκαν σε καφενεία. Δε διέθεταν πλούσιο εξοπλισμό, ούτε και ποικιλία ποτών και μεζέδων. Ρακή, κρασί ντόπια σε αφθονία, λουκούμια, φλόκες, βανίλια, φιστίκι υποβρύχια. Όσο για μεζέ ντόπια ντομάτα, αγγούρι, ελίτσες και οφτή πατάτα, ήταν αρκετά! Αν προτιμούσες κρεατικό με το κρασί σου, πρόθυμα σου το έψηναν στα κάρβουνα, αλλά κυρίως έφτιαχναν βραστό.

 Ας τα θυμηθούμε λοιπόν: ΔΑΜΑΚΑΣ Φαζός Γεώργιος, ΑΒΕΛΙΑΚΟ Αφορδακός Μιχάλης, Πατάτας, Αφορδακός Γιάννης, Κουτουλάκης Κων/νος Μελάς, μετά ο Καπετανάκης, ΣΓΟΥΡΟ ΠΡΙΝΟ Κουτουλάκης Γεώργιος από τις Τάπες, μετά Γιάννης ο Ατσαλής ο Φούσκης, ΚΑΛΟ ΛΑΚΚΟ μια καλύβα ο Κουτουλάκης ο γέρο Μελάς, προς τους ΠΟΡΟΥΣ ο Κωστής ο Αφορδακός ο Περτσέτας, ΚΟΠΡΑΚΙ ο Κοντογιάννης ...κέρασμα φλόκα ούζου ή ευκαλύπτου και βανίλια. Γλέντια του Αφέντη Χριστού Αβελιακό και Σγουρό Πρίνο. Παρέες παντού και πάντα, με το παραμικρό. Του Μιχάλη του Κερούλη από την Κριτσά τα παιδιά με ένα κασόνι και μέσα μπισκότα, φλόκες, βελόνες, καρόλια κ.τ.λ. γυρίζανε το Αόρη για να πουλήσουν την πραμάτειά τους. Όλη τη βδομάδα, έκανες ότι σου λέγανε οι γονείς σου, για να πάρεις για ανταμοιβή μια φλόκα! Σήμερα, όλα αυτά έχουν κλείσει και μόνο κάποια, τα τελευταία χρόνια στο Αβελιακό ,λειτουργούν πιο σύγχρονα, με άλλους καφετζήδες. Ταβέρνα «ο Στερεός», καφενείο «ο Ζέρβας», καφενείο «η Κατερίνα». Τα καφενεία και χοροστάσια της Κριτσάς, ένα από τα πιο γοητευτικά δείγματα του πολιτισμού της, έχουν αλλάξει χαρακτήρα στις μέρες μας και από τα παλιά δε λειτουργεί κανένα πια.

Όλη λοιπόν τη διάρκεια των Απόκρεων, σε κάθε χοροστάσιο του χωριού σύχναζαν σχεδόν οι ίδιοι θαμώνες κάθε βράδυ κι έτσι είχαν δεθεί και είχαν γίνει μια παρέα.

Με τον ερχομό της Καθαρής Δευτέρας,  όλοι αυτοί ήταν καθιερωμένο από χρόνια, να μεταβαίνουν σε κάποιο κοντινό μέρος κι εκεί να συνεχίζουν για τελευταία φορά τη χρονιά αυτή, το γλέντι.

 Ένα φορτηγό με πάγκους ή καρέκλες ήταν ότι πρέπει για τη μεταφορά του ως εκεί. 

Μπορώ να θυμηθώ χωριανούς μας, που διέθεταν πριν από μερικές 10ετίες φορτηγά κι εξυπηρετούσαν τις μεταφορικές ανάγκες του χωριού μας. Ο Γιάννης Κλώντζας (Κονιός), ο Γιάννης Κουτάντος, ο Μιχάλης Κλώντζας (Οβραίος), ο Μιχάλης Χαρτζηγιάννης και μετέπειτα απέκτησε λεωφορείο στην Αθήνα, ο Γιάννης Αλέξης από τα Περγιολίκια και τα τελευταία χρόνια με μικρότερα φορτηγά, ο Μανώλης Τζιρής και ο Γιώργης Ταβλάς. Επίσης κάποιοι Κριτσώτες κατείχαν και τις παλιές εκείνες τρίκυκλες μηχανές με την καρότσα, όπως ο Μανώλης Δατσέρης, ο Μανώλης Κερούλης.

Ένα τέτοιο κατάλληλο μέρος της εποχής εκείνης, ήταν ο κοντινός Άγιος Ιωάννης Θεολόγος.

Κάτω από τους αιωνόβιους πρίνους ή τις παρακείμενες σκιερές ελιές, έστρωναν όλοι ότι νηστήσιμο είχε φέρει ο καθένας τους και με την κατανάλωση άφθονου οίνου και ρακής ξεκινούσε το κέφι.

 Εκεί να δείτε χαρές, γέλια, αστεία και χορό με τη συνοδεία του οργανοπαίκτη που τους συνόδευε μουσικά όλες τις απόκριες, στο χοροστάσι.

Έτσι περνούσε ευχάριστα και η Καθαρή Δευτέρα, σταματούσαν οι Απόκριες και μπαίναμε στη Σαρακοστή και τη νηστεία, μέχρι το Άγιο Πάσχα.

Να θυμηθούμε το βιολάτορα Σταύρο Ταβλά, το Μανώλη Μασσάρο, τον Παυλή Κουτουλάκη, με τη λύρα, το Νικολή Κλώντζα (λυραντζή),το Γιάννη Σφακιανό με το βιολί, το Μανώλη Τζιρή με το λαούτο ή τον Κωστή Πάγκαλο, αλλά και τόσους άλλους παλαιότερους.

Η Κριτσά πάντα έβγαζε καλούς οργανοπαίκτες και συνεχίζει μέχρι σήμερα να διακρίνονται, (Σγουρός Δημήτρης, Σφακιανός Γιάννης, Αφοί Γρηγοράκια, Μασσάρος Αλέξανδρος, Αλέξης Μιχάλης, Λασθιωτάκης Γιάννης κλπ).

Η ανωτέρω φωτογραφία, τραβήχτηκε την Καθαρή Δευτέρα το 1940, λίγο πριν την κήρυξη του  πολέμου, στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και διακρίνουμε μια μεγάλη παρέα από χωριανούς μας, που οι περισσότεροι βέβαια σήμερα δε ζουν!

Κάποια άτομα αναγνωρίσαμε και τα γράψαμε. Αν εσείς βρείτε κι άλλα ας τα προσθέσετε. Σας ευχαριστώ!